Komiteti Norvegjez i Nobelit njoftoi se Maria Corina Machado, një politikane e opozitës venezueliane, është fituese e Çmimit Nobel për Paqen për vitin 2025.
Maria Corina Machado, fituesja e Çmimit Nobel për Paqen e këtij viti, është një aktiviste 58-vjeçare e opozitës venezueliane dhe inxhiniere industriale që jeton e fshehur.
Në vitin 1992, ajo themeloi Fondacionin Atenea për të ndihmuar fëmijët e rrugës në Karakas. Dhjetë vjet më vonë, ajo bashkëthemeloi Sumate, një organizatë që promovon zgjedhje të lira dhe të ndershme dhe kryen trajnime dhe monitorim të zgjedhjeve.
Në vitin 2010, Machado fitoi një numër rekord votash dhe u zgjodh në Asamblenë Kombëtare. Regjimi e përjashtoi atë nga detyra në vitin 2014.
Ajo kryeson partinë opozitare Vente Venezuela dhe, në vitin 2017, ndihmoi në themelimin e aleancës Soy Venezuela, duke bashkuar forcat pro-demokraci përtej ndarjeve politike në vend.
Në vitin 2023, Machado njoftoi kandidaturën e saj për presidente në zgjedhjet presidenciale të vitit 2024. Megjithatë, në vitin 2024, gjykatat e Venezuelës e bllokuan atë nga kandidimi për presidente dhe sfidimi i Presidentit Nicolas Maduro, i cili ka qenë në pushtet që nga viti 2013.
Edmundo Gonzalez, i cili nuk kishte kandiduar kurrë më parë për një detyrë, zuri vendin e saj. Zgjedhjet u paraprinë nga shtypje e përhapur, duke përfshirë skualifikime, arrestime dhe shkelje të të drejtave të njeriut.
Shtypja e kundërshtarëve u rrit vetëm pasi Këshilli Kombëtar Zgjedhor, i mbushur me besnikë të Maduros, e shpalli Maduron fitues pavarësisht provave të besueshme që dëshmojnë të kundërtën.
Rezultatet e zgjedhjeve të shpallura nga këshilli shkaktuan protesta masive në të gjithë vendin , ndaj të cilave qeveria u përgjigj me forcë, duke rezultuar në më shumë se 20 vdekje.
Machado u fsheh dhe nuk është parë në publik që nga janari. Një gjykatë venezueliane lëshoi një urdhër arresti për Gonzalezin, i cili u transferua në Spanjë dhe iu dha azil.
Vitin e kaluar, Machado dhe Gonzalez morën Çmimin Saharov, nderi më i lartë i Bashkimit Evropian për të drejtat e njeriut.
Mochado u vlerësua për “punën e saj të palodhur në promovimin e të drejtave demokratike për popullin e Venezuelës dhe për luftën e saj për të arritur një tranzicion të drejtë dhe paqësor nga diktatura në demokraci”, deklaroi Komiteti i Nobelit.
Kryetari i komitetit, Jorgen Watne Frydnes, e quajti Machadon një “kampion të paqes” që punon për të liruar “kontrollin e ngurtë të pushtetit” të qeverisë venezueliane.
“Gjatë vitit të kaluar, zonjusha Machado është detyruar të jetojë e fshehur. Pavarësisht kërcënimeve serioze kundër jetës së saj, ajo ka mbetur në vend, një zgjedhje që ka frymëzuar miliona njerëz”, shtoi Frydnes.
Ai theksoi se është thelbësore “të njihen mbrojtësit e guximshëm të lirisë që ngrihen dhe rezistojnë” kur autoritarët marrin pushtetin .
Çmimi Nobel për Paqen, me vlerë 11 milionë kurona suedeze (rreth 1 milion euro ose 1.15 milion dollarë), do të ndahet në Oslo më 10 dhjetor, që është përvjetori i vdekjes së industrialistit suedez Alfred Nobel.
Si funksionojnë nominimet për çmimin Nobel?
Komitetet që japin çmimet Nobel nuk i shpallin nominimet dhe statutet e Nobelit i ndalojnë gjyqtarët të diskutojnë vendimet e tyre për 50 vjet.
Megjithatë, ata që bëjnë nominimin mund të zgjedhin t’i bëjnë rekomandimet e tyre publike.
Njerëzit nuk mund të nominohen vetë, megjithëse mund të nominohen disa herë nga të tjerët, duke përfshirë anëtarët e panelit të secilit çmim.
Komiteti i Çmimit Nobel për Paqen është i vetmi që njeh rregullisht arritjet e vitit të kaluar.
Sipas agjencisë së lajmeve AFP, pesë anëtarët e komitetit mbajtën takimin e tyre të fundit të hënën, gjatë të cilit ata finalizuan deklaratën që shpjegonte përzgjedhjen e tyre, e cila zakonisht bëhet disa ditë para takimit përfundimtar.
Komiteti Norvegjez i Nobelit do të shpallë fituesin e Çmimit të Paqes për vitin 2025 në orën 11:00 sipas orës lokale (09:00 GMT) në Oslo.
Këtë vit, 338 kandidatë janë në garë për Çmimin e Paqes. Këtu përfshihen 244 individë dhe 94 organizata. Numri i përgjithshëm është 52 më shumë se vitin e kaluar.
Çmimet Nobel do t’u dorëzohen zyrtarisht fituesve në një ceremoni më 10 dhjetor, në përvjetorin e vdekjes së Alfred Nobel, industrialistit suedez që themeloi çmimin.
Ndryshe nga të gjitha Çmimet e tjera Nobel, të cilat tradicionalisht jepen në Stokholm, Çmimi i Paqes jepet në Oslo.
Çdo çmim mbart një shpërblim në para prej 11 milionë kronash suedeze, që është ekuivalent me 1 milion euro ose 1.15 milion dollarë.
Këtë javë, laureatët janë emëruar tashmë në mjekësi, fizikë, kimi dhe letërsi.
