Emetimet e CO2 në atmosferë arritën një nivel rekord vitin e kaluar, duke ngritur shqetësime tek shkencëtarët për dobësimin e rezervave natyrore të karbonit në tokë dhe oqeane.
Nivelet e dioksidit të karbonit në atmosferë u rritën me një sasi rekord në vitin 2024, duke arritur një nivel tjetër, tregojnë të dhënat e OKB-së, duke thelluar krizën klimatike që tashmë po merr jetë dhe mjete jetese në të gjithë botën.
Shkencëtarët janë të shqetësuar se “lavamanët” natyrorë të tokës dhe oqeanit që largojnë CO2 nga ajri po dobësohen si rezultat i ngrohjes globale, e cila mund të formojë një rreth vicioz dhe t’i rrisë temperaturat edhe më shpejt.
Përqendrimi mesatar global i gazit u rrit me 3.5 pjesë për milion në 424 ppm në vitin 2024, rritja më e madhe që nga fillimi i matjeve moderne në vitin 1957, sipas raportit të Organizatës Botërore Meteorologjike.
Disa faktorë kontribuan në rritjen e CO2 , duke përfshirë një vit tjetër me djegie të pandërprerë të lëndëve djegëse fosile, pavarësisht një premtimi nga vendet e botës në vitin 2023 për t’u “larguar” nga qymyri, nafta dhe gazi. Një faktor tjetër ishte një rritje e zjarreve në kushte të bëra më të nxehta dhe më të thata nga ngrohja globale. Emetimet e zjarreve në pyje në Amerikë arritën nivele historike në vitin 2024 , i cili ishte viti më i nxehtë i regjistruar deri më tani.
Megjithatë, shkencëtarët janë të shqetësuar për një faktor të tretë: mundësinë që rezervuarët e karbonit të planetit po fillojnë të dështojnë. Rreth gjysma e të gjitha emetimeve të CO2 çdo vit tërhiqen përsëri nga atmosfera duke u tretur në oqean ose duke u thithur nga pemët dhe bimët në rritje. Por oqeanet po bëhen më të nxehta dhe për këtë arsye mund të thithin më pak CO2, ndërsa në tokë temperaturat më të larta dhe thatësirat, së bashku me zjarret e shpeshta, çojnë në ngadalësim të rritjes së bimëve.
Mbytësit e karbonit dihej tashmë se ishin më pak efektivë në vitet e El Niño-s, siç janë vitet 2023 dhe 2024, kur ndryshimet në erërat e Paqësorit dhe rrymat oqeanike çojnë në temperatura më të larta globale të ajrit. Por ngrohja globale e shkaktuar nga njeriu ka rritur tashmë temperaturat mesatare botërore me rreth 1.3 gradë Celsius dhe studiuesit, të cilët regjistruan një ” dështim të paparë të zhytësit të tokës ” në vitet 2023 dhe 2024 , kanë frikë se kjo mund të jetë duke i dobësuar zhytësit.
Dr. Oksana Tarasova, një oficere e lartë shkencore në WMO, tha: “Ekziston shqetësimi se thithësit e CO2 në tokë dhe oqean po bëhen më pak efektivë, gjë që do të rrisë sasinë e CO2 që mbetet në atmosferë, duke përshpejtuar kështu ngrohjen globale. Monitorimi i qëndrueshëm dhe i forcuar i gazrave serrë është thelbësor për të kuptuar këto sythe.”
Rritja e emetimeve të CO2 jo vetëm që ndikon në klimën globale sot, por do ta bëjë këtë për qindra vjet për shkak të jetëgjatësisë së gjatë të gazit në atmosferë, thotë WMO.
Ko Barrett, zëvendëssekretarja e përgjithshme e OBM-së, tha: “Nxehtësia e bllokuar nga CO2 dhe gazrat e tjerë serrë po e mbingarkon klimën tonë dhe po çon në mot më ekstrem. Prandaj, ulja e emetimeve është thelbësore jo vetëm për klimën tonë, por edhe për sigurinë tonë ekonomike dhe mirëqenien e komunitetit.”
Përqendrimet atmosferike të metanit dhe oksidit të azotit gazrat e dytë dhe të tretë më të rëndësishëm serrë që lidhen me aktivitetet njerëzore ,gjithashtu u rritën në nivele rekord në vitin 2024.
Rreth 40% e emetimeve të metanit vijnë nga burime natyrore. Por shkencëtarët janë të shqetësuar se ngrohja globale po çon në më shumë prodhim metani në ligatina , një tjetër lak i mundshëm reagimi. Pjesa tjetër vjen nga shfrytëzimi i lëndëve djegëse fosile ; mbeturinat që kalben dhe fushat e orizit. Emetimet e oksidit të azotit të shkaktuara nga njeriu përfshijnë ato nga përdorimi i tepërt i plehrave nga fermerët dhe disa procese industriale.
OBM publikoi buletinin e saj vjetor të gazrave serrë një muaj para Cop30 , samitit të OKB-së për ndryshimet klimatike në Belém të Brazilit, ku përfaqësues nga vendet e botës do të përpiqen të rrisin veprimet klimatike. Të dhënat vijnë nga një rrjet prej 500 stacionesh monitorimi në të gjithë botën.
