Nga Andy Tix
Spiritualiteti nuk është një koncept i njëjtë për të gjithë. Sipas Andy Tix, psikolog i specializuar në mirëqenie, religjion dhe spiritualitet, shumë njerëz janë më shpirtërorë nga sa mendojnë. Ai shpjegon se kuptimi i “spiritualitetit” nuk është i thjeshtë dhe se definicionet ekzistuese shpesh e ngushtojnë atë. Një prej definicioneve që ai përdor është ajo e Ken Pargament, sipas të cilit spiritualiteti është “Kërkimi i të Shenjtës.” Por çfarë është e Shenjta dhe si e kërkojnë njerëzit atë?
Sipas Tix, ekzistojnë shtatë mënyra kryesore të përjetimit të spiritualitetit:
1. Pesë burime të spiritualitetit sipas Tix dhe Van Tongeren:
-
Spiritualiteti teistik – Shenjti gjendet në Perëndinë ose një fuqi më të lartë. Ky lloj spiritualiteti është i zakonshëm për shkak të traditave, ritualeve dhe komuniteteve fetare. Ai lidhet me besimin dhe shpresën për diçka përtej realitetit të përditshëm.
-
Spiritualiteti i natyrës – Shenjti gjendet në lidhjen e thellë me natyrën. Ky përjetim shpirtëror lidhet me ndjenjën e habisë dhe respektit për bukurinë e tokës, yjet, kafshët ose përpjekjet për ruajtjen e mjedisit.
-
Spiritualiteti njerëzor – Shenjti gjendet në ndjenjën e bashkësisë me njerëzit e tjerë. Përfshin empatinë ndaj të tjerëve, inspirimin nga mirësia e tyre, ose angazhimin për paqe dhe drejtësi shoqërore.
-
Spiritualiteti transcendental – Një përjetim i lidhur me diçka të pafund dhe të mistershme, shpesh përmes meditimit ose përqendrimit, që ndonjëherë ndodh papritur dhe pa paralajmërim.
-
Spiritualiteti i vetes – Shenjti gjendet brenda vetes. Përfshin ndjenjën e autenticitetit, të qenit i plotë dhe i pandarë. Për disa, thjesht të qenit vetvetja është burim i përjetimeve shpirtërore.
2. Dy mënyra të tjera të përjetimit të spiritualitetit lidhen me udhëtimin e kërkimit:
-
Kërkimi religjioz – Disa e shohin spiritualitetin si një proces të vazhdueshëm eksplorimi, ku vlera më e madhe është pyetja dhe dyshimi, jo siguria dhe përgjigjet përfundimtare. Siç thotë Anne Lamott, “E kundërta e besimit nuk është dyshimi; është siguria.”
-
Dëshira shpirtërore – Ky është një lloj spiritualiteti që reflekton një tërheqje emocionale dhe të thellë drejt diçkaje transcendental. Nuk lidhet me një fe të vetme, por me etjen për diçka më shumë dhe të pakufizuar. Siç shkruan David Brooks, “besimi është më shumë për etjen dhe kërkesën sesa për dijeni dhe zotërim.”
3. Modeli i përvojës shpirtërore
Tix thekson se individët shpesh ndihen të lidhur me më shumë se një formë spiritualiteti. Disa ndihen të lidhur me të gjitha burimet e mësipërme; të tjerë përqendrohen vetëm tek Perëndia, ndërsa disa nuk përfshijnë spiritualitetin teistik. Kjo tregon se spiritualiteti nuk është kategori strikte, por atë që njerëzit e gjejnë kuptimplotë dhe frymëzues.
4. Një pamje e gjerë e spiritualitetit
Spiritualiteti ndryshon sipas individit. Ai mund të lidhet me Perëndinë, natyrën, njerëzimin, vetveten, pyetjet ose etjen për më shumë. Shtatë mënyrat e përjetimit të spiritualitetit që Andy Tix përshkruan nuk japin përgjigje të fundit, por ofrojnë një pikënisje: një mundësi për të vëzhguar atë që ju frymëzon, ju qetëson dhe ju bën të ndiheni në shtëpi me veten dhe botën.
Referencë:
Andy Tix, Ph.D., Psychology Today. Psikolog i mirëqenies, religjionit dhe spiritualitetit, autor dhe konsultant.
