Çfarë është përgjigja lufto ose ik?

Përgjigja lufto ose ik i referohet reagimit fiziologjik që ndodh kur jemi në prani të diçkaje të tmerrshme mendërisht ose fizikisht.

Kjo përgjigje nxitet nga lirimi i hormoneve që përgatisin trupin tuaj ose të qëndrojë dhe të përballet me një kërcënim ose të ikë në siguri.

Lexoni më shumë për këtë:

1. Tri fazat e përgjigjes lufto ose ik
2. Evoluimi i përgjigjes lufto ose ik
3. Çfarë ndodh gjatë përgjigjes lufto ose ik
4. Kur përgjigja lufto ose ik kthehet në shqetësim
5. Shenjat fizike të përgjigjës lufto ose ik
6. Përfitimet dhe disavantazhet e përgjigjes lufto ose ik
7. Shembuj të përgjigjes lufto ose ik
8. Si të qetësoni një përgjigje lufto ose ik

1. Tri fazat e përgjigjes lufto ose ik

Përgjigja lufto ose ik ka tre faza:

• Faza e alarmit: Gjatë kësaj faze, sistemi nervor qendror rrit aktivitetin, duke përgatitur trupin tuaj për të luftuar ose për të ikur.
• Faza e rezistencës: Kjo është faza në të cilën trupi përpiqet të normalizohet dhe të rikuperohet nga përgjigja lufto ose ik.
• Faza e rraskapitjes: Nëse dy fazat e para ndodhin vazhdimisht me kalimin e kohës, si për shembull kur jeni nën stres kronik, kjo mund të shkaktojë që trupi të ndihet i rraskapitur.

2. Evoluimi i përgjigjes lufto ose ik

Termi “lufto-ose-ik” përfaqëson zgjedhjet që kishin paraardhësit tanë të lashtë kur u përballën me rrezik në mjedisin e tyre: ose të luftonin ose të iknin.

Në secilin rast, përgjigja fiziologjike dhe psikologjike ndaj stresit përgatit trupin të reagojë ndaj rrezikut.

Në vitet 1920, fiziologu amerikan Walter Cannon ishte i pari që përshkroi përgjigjen lufto ose ik.

Cannon kuptoi se një zinxhir reaksionesh që ndodhin me shpejtësi brenda trupit ndihmuan në mobilizimin e burimeve të trupit për t’u përballur me rrethana kërcënuese.

Sot, përgjigja lufto ose ik njihet si pjesë e fazës së parë të sindromës së përgjithshme të adaptimit të Hans Selye, një teori që përshkruan përgjigjen ndaj stresit.

3. Çfarë ndodh gjatë përgjigjes lufto ose ik

Në përgjigje të stresit akut (stresi afat-shkurtër), sistemi nervor simpatik i trupit aktivizohet nga lirimi i papritur i hormoneve.

Hormonet e përgjigjes luftoni ose ikni përfshijnë hormonin adrenokortikotrop dhe hormonin çlirues të kortikotropinës.

Këto hormone bëjnë që sistemi nervor simpatik të stimulojë gjëndrën e hipofizës dhe gjëndrat mbiveshkore. Kjo shkakton lirimin e katekolaminave, duke përfshirë adrenalinën, noradrenalinën dhe kortizolin.

Ky zinxhir reaksionesh rezulton në një rritje të rrahjeve të zemrës, presionit të gjakut dhe ritmit të frymëmarrjes.

Trupi juaj mund të qëndrojë në gatishmëri për luftë ose ikje për 20 deri në 60 minuta pasi kërcënimi të jetë zhdukur.

Pra kaq kohe i duhet sistemit nervor parasimpatik, për ta kthyer atë në nivelet para zgjimit, ose në nivel qetësie.

Sistemi nervor simpatik nxit përgjigjen lufto ose ik, ndërsa sistemi nervor parasimpatik ndihmon në qetësimin e trupit pasi të jetë zhdukur kërcënimi.

4. Kur përgjigja lufto ose ik kthehet në shqetësim

Ndërsa përgjigja luftoni ose ikni është një mekanizëm jetik vetëmbrojtës, disa njerëz kanë një përgjigje tepër të ndjeshme.

Për këta individë, simptomat ndodhin ose shumë shpesh ose ndodhin në kohë të papërshtatshme.

Mund të ketë disa arsye për këtë:

• Një çekuilibër në hormonet e trurit
• Shqetësimi post-traumatik (PTSD)
• Një histori abuzimi verbal ose fizik
• Ekzistenca e çrregullimit të panikut
• Bini në kontakt me objektin fobik

5. Shenjat fizike të përgjigjës lufto ose ik

Shenjat fizike që mund të tregojnë se përgjigja lufto ose ik ka filluar:

• Bebëzat e zmadhuara: Në kohë rreziku, trupi përgatitet për t’u bërë më i vetëdijshëm. Zgjerimi i bebëzave lejon më shumë dritë në sy, duke rezultuar në vizion më të mirë të zonës tuaj përreth.
• Lëkura e zbehtë ose e skuqur: Gjatë luftimit ose ikjes, rrjedhja e gjakut në sipërfaqet e trupit zvogëlohet ndërsa rrjedhja në muskuj, këmbë dhe krahë rritet. Aftësia e trupit për koagulimin e gjakut rritet gjithashtu për të parandaluar humbjen e tepërt të gjakut në rast lëndimi.
• Ritmi i shpejtë i zemrës dhe frymëmarrja: Rrahjet e zemrës dhe ritmi i frymëmarrjes rriten për t’i siguruar trupit energjinë dhe oksigjenin e nevojshëm për të nxitur një reagim të shpejtë ndaj rrezikut.
• Dridhja: Muskujt tensionohen dhe përgatiten për veprim, gjë që mund të shkaktojë dridhje.

Shikoni edhe Shkencëtarët zbulojnë “shqisën e gjashtë” të fshehur te Geckos

Ka edhe përfitime, edhe disavantazhe në përgjigjen lufto-ose-ik.

Përfitimet e përgjigjes lufto ose ik

Përgjigja lufto ose ik luan një rol kritik në mënyrën se si ne përballemi me stresin dhe rrezikun në mjedisin tonë.

• Kur jemi nën kërcënim, përgatit trupin ose të luftojë ose të largohet.
• Stresi i krijuar nga situata rreziku, bën të mundshme mbijetesën përballë rrezikut.
• Na përgatit për të performuar nën presion, si në punë ose në shkollë.

Disavantazhet e përgjigjes lufto ose ik

Ndërsa përgjigja lufto-ose-ik ndodh automatikisht, kjo nuk do të thotë se është gjithmonë e saktë. Ndonjëherë ne përgjigjemi në këtë mënyrë edhe kur nuk ka asnjë kërcënim real.

Kjo është për shkak se përgjigja lufto-ose-ik mund të shkaktohet nga kërcënime reale dhe imagjinare.

Fobitë janë shembuj të mirë se si përgjigja lufto-apo-ik mund të shkaktohet në mënyrë të rreme përballë një kërcënimi të perceptuar.

Qëndrimi i vazhdueshëm në një gjendje luftimi ose ikjeje, si për shembull kur përballeni me stresorë të përsëritur, mund të jetë gjithashtu i dëmshëm për shëndetin tuaj.

Stresi kronik mund të rrisë rrezikun për:

• Lodhje kronike
• Depresioni
• Çrregullime ankthi
• Çështjet gastrointestinale
• Dhimbje koke dhe migrenë
• Sulmi në zemër dhe goditje në tru
• Presioni i lartë i gjakut dhe nivelet e larta të kolesterolit
• Çrregullime metabolike, si diabeti dhe obeziteti
• Funksionim i dobët imunitar
• Mosfunksionim riprodhues dhe seksual
• Probleme të përkeqësuara të frymëmarrjes, të tilla si ato që lidhen me astmën

7. Shembuj të përgjigjes lufto ose ik

Përgjigja luftoni ose ikni mund të ndodhë përballë një rreziku fizik të afërt, si p.sh. kur hasni një tuf me qen gjatë vrapimit tuaj në mëngjes.

Mund të jetë gjithashtu rezultat i një kërcënimi psikologjik, siç është përgatitja për të bërë një prezantim të madh në shkollë ose në punë.

Një shembull tjetër është nëse një person që është i tmerruar nga lartësitë. duhet të shkojë në katin e fundit të një rrokaqiell për të marrë pjesë në një takim.

Trupi i tyre mund të jetë në gatishmëri të lartë, me rrahjet e zemrës dhe ritmin e frymëmarrjes në rritje. Nëse përgjigja është shumë e lartë, mund të çojë në një atak paniku.

8. Si të qetësoni një përgjigje lufto ose ik

Të kuptuarit e reagimit natyror të trupit është një mënyrë për të ndihmuar në përballimin e situatave të tilla.

Kur vëreni se jeni duke u tensionuar, mund të filloni të kërkoni mënyra për të qetësuar dhe relaksuar trupin tuaj.

Mënyrat për të qetësuar përgjigjen lufto ose ik përfshijnë:

• Angazhimi në ushtrime relaksimi
• Bërja e rregullt e ushtrimeve fizike
• Bërja e gjumit prioritet
• Praktikoni teknikat e frymëmarrjes së thellë

Konkluzion

Pavarësisht nëse është një simptomë e një gjendjeje të shëndetit mendor ose rezultat i të qenit në një situatë të rrezikshme, ne të gjithë do ta gjejmë veten në reagimin lufto ose ik në një moment.

Pavarësisht se çfarë e shtyn, të qenit në këtë gjendje nuk është një përvojë komode.

Të mësuarit për të qetësuar veten është një mjet i vlefshëm që mund t’ju ndihmojë të menaxhoni reagimin tuaj ndaj stresit akut dhe të përmirësoni mirëqenien tuaj të përgjithshme.

Psikologuonline