Humbja e pemëve është gjithashtu një kërcënim i madh për mijëra bimë, kafshë dhe kërpudha të tjera.
Pak më shumë se një në tre nga llojet e pemëve në botë janë në rrezik zhdukjeje, sipas përditësimit Listës së Kuqe të Llojeve të Kërcënuara të IUCN.
Për herë të parë, shumica e pemëve në botë i janë shtuar listës duke zbuluar të paktën 16,425 nga 47,282 lloje të vlerësuara nga IUCN janë në rrezik zhdukjeje. Kjo do të thotë se pemët tani përbëjnë mbi 1/4 e specieve në Listën e Kuqe të IUCN .
Numri i pemëve të kërcënuara është më shumë se dyfishi i të gjithë zogjve, gjitarëve, zvarranikëve dhe amfibëve të kërcënuar së bashku me speciet e pemëve janë në rrezik zhdukjeje në 192 vende të botës.
“Ky vlerësim gjithëpërfshirës paraqet pamjen e parë globale të statusit të ruajtjes së pemëve,” thotë Dr Malin Rivers, drejtuesi i vlerësimit global të pemëve në Botanic Gardens Conservation International, një partner i Listës së Kuqe.
“Puna është një përpjekje globale, me mbi 1000 ekspertë të pemëve të përfshirë. Ne duhet të vazhdojmë të punojmë së bashku për të rritur veprimet lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare të ruajtjes së pemëve për të mbështetur njerëzit dhe planetin.”
Humbja e pemëve kërcënon njerëzit, bimët dhe kafshët
Si një element përcaktues i shumë ekosistemeve, humbja e pemëve është gjithashtu një kërcënim i madh për mijëra bimë, kërpudha dhe kafshë të tjera. Pemët janë thelbësore për jetën në tokë duke luajtur një rol thelbësor në ciklet e karbonit, ujit dhe lëndëve ushqyese, si dhe në formimin e tokës dhe rregullimin e klimës.
Pemët janë gjithashtu shumë të rëndësishme për njerëzit, me më shumë se 5000 lloje në Listën e Kuqe të IUCN të përdorura për lëndë druri në ndërtim dhe mbi 2000 lloje të përdorura për ilaçe, ushqime dhe lëndë djegëse.
“Shpresojmë që kjo statistikë e frikshme e një në tre pemë që përballen me zhdukjen do të nxisë veprime urgjente dhe do të përdoret për të informuar planet e ruajtjes”, sipas Dr Eimear Nic Lughadha
“Rëndësia e Vlerësimit Global të Pemëve nuk mund të mbivlerësohet, duke pasur parasysh rëndësinë e pemëve për ekosistemet dhe njerëzit,” thotë Dr Eimear Nic Lughadha, udhëheqës i lartë kërkimor në vlerësimin dhe analizën e ruajtjes në Kopshtet Botanik Mbretëror, Kew.
“Shpresojmë që kjo statistikë e frikshme e një në tre pemë që përballen me zhdukjen do të nxisë veprime urgjente dhe do të përdoret për të informuar planet e ruajtjes.”
Ku dhe cilat janë kërcënimet më të mëdha për speciet e pemëve?
Ndryshimet klimatike po kërcënojnë gjithnjë e më shumë pemët – veçanërisht në tropikët ku rritet niveli i detit dhe stuhitë më të forta më të shpeshta përbëjnë rrezik.
Përqindja më e lartë e specieve të kërcënuara mund të gjendet në ishuj, sipas IUCN. Këto janë veçanërisht të ndjeshme ndaj shpyllëzimit nga zhvillimi urban ose bujqësia, si dhe nga speciet pushtuese, dëmtuesit dhe sëmundjet.
Amerika e Jugut është shtëpia e diversitetit më të madh të llojeve të pemëve në botë. Vetëm 3,356 nga 13,668 specie të vlerësuara ose 25 për qind u zbuluan se ishin në rrezik zhdukjeje.
Në Kolumbi, vlerësimet e Listës së Kuqe tashmë kanë ndihmuar në informimin e përpjekjeve kombëtare të ruajtjes. Shtatë lloje të Magnolisë së Rrezikuar dhe të Rrezikuar Kritikisht janë përdorur për të përcaktuar pesë Zona të reja kryesore të biodiversitetit, të cilat do të përdoren nga qeveria vendore dhe kombëtare për të informuar politikat e planifikimit.
Por kjo përqindje më e ulët nuk është domosdoshmërisht një fitore për Amerikën e Jugut, shpjegon Dr Nic Lughadha.
“Kjo përqindje është e sigurt që do të rritet sepse shumë lloje pemësh nga Amerika e Jugut nuk janë përshkruar ende për shkencë dhe speciet e reja të pemëve në shkencë kanë më shumë gjasa sesa të mos kërcënohen me zhdukje.”
“Nuk ka asnjë justifikim për të mos vepruar”
IUCN shpreson se ky vlerësim i ri mund të përdoret si një mjet unik për të ndihmuar në drejtimin e veprimeve për të rikthyer rënien e natyrës.
Jean-Christophe Vié, drejtor i përgjithshëm i Fondacionit Franklinia, i cili financoi pjesën më të madhe të Vlerësimit Global të Pemëve, thotë se ne e dimë se ku duhet të veprojmë për të trajtuar në mënyrë efikase krizën e zhdukjes që godet pemët në botë.
“Nuk ka asnjë justifikim për të mos vepruar. Me një numër kaq të madh të llojeve të pemëve të kërcënuara, detyra është e madhe, por tashmë ka filluar. Shumë OJQ, kopshte botanike, universitete dhe të tjera po bëjnë punë të shkëlqyera dhe vetëm ato që Fondacioni ynë mbështet mbrojnë mbi 1000 specie të kërcënuara.”
Vié shpjegon se disa vende si Gana, Kolumbia, Kili dhe Kenia kanë tashmë strategji kombëtare për të mbrojtur speciet e pemëve. Të tjerë si Gaboni kanë identifikuar gjithashtu zona të rëndësishme për pemët.
“Pemët shihen si një zgjidhje e lehtë për ndryshimin e klimës dhe pemët mbillen kudo; por mënyra se si bëhet ripyllëzimi duhet të përmirësohet shumë , duke diversifikuar speciet dhe duke përfshirë ato të kërcënuara në skemat e mbjelljes së pemëve,” shton ai.
“Qeveritë dhe departamentet e tyre të pyjeve, kompanitë dhe të gjithë ata që mbjellin pemë mund ta bëjnë këtë lehtësisht dhe të kenë ndikim pozitiv shpejt, duke trajtuar si ndryshimet klimatike ashtu edhe krizat e biodiversitetit.”
