Njerëzit shpesh tregojnë paaftësi për të njohur dështimet e tyre personale. Ata mund të kritikojnë arrogancën, injorancën ose gabimet e të tjerëve, ndërkohë që shpesh dështojnë të pranojnë të metat e veta. Kjo “pikë e verbër” bëhet veçanërisht e dukshme në marrëdhëniet e tyre më të afërta, ku veprimet e pamenduara mund të lëndojnë pa dashur ata që i duan më shumë.
Shpesh, këto veprime nuk janë rezultat i keqdashjes së qëllimshme, por të ashtuquajturës “mizori e rastësishme”, e cila mund të ketë pasoja të dëmshme për të tjerët. Studiuesit kanë zbuluar se marrëdhëniet ambivalente, ato që karakterizohen nga sjellje të përziera të ngrohta dhe të ftohta, mund të jenë më të dëmshme për mirëqenien emocionale sesa ato me njerëz që janë vazhdimisht të pakëndshëm.
Sidoqoftë, kërkimet në këtë fushë ofrojnë zgjidhje të vlefshme. Ato sugjerojnë strategji të thjeshta dhe të fuqishme që mund të ndihmojnë në identifikimin e zakoneve të dëmshme dhe zvogëlimin e ndikimit të tyre. Pesë mësime kyçe për shmangien e sjelljeve të dëmshme, të cilat mund të transformojnë marrëdhëniet dhe të përmirësojnë mirëqenien, janë ndër strategjitë më të rëndësishme për t’u adoptuar.
Jini të qëndrueshëm
Askujt nuk i pëlqen të mbahet në një gjendje pasigurie, një fakt që mund të shihet në reagimet e njerëzve ndaj dhimbjes fizike. Archy de Berker në Institutin e Neurologjisë UCL në MB, dhe kolegët e tij, u kërkuan njerëzve të luanin një lojë kompjuterike që jepte një goditje të lehtë elektrike sa herë që gjenin një gjarpër të fshehur nën një shkëmb virtual. Për të ekzaminuar efektet e pasigurisë në përgjigjen ndaj stresit, studiuesit ndryshuan sa gjasa do të ishte që një shkëmb të fshihte një gjarpër gjatë eksperimentit dhe matën shenjat fiziologjike të ankthit, të tilla si djersa dhe zgjerimi i bebëzës.
Çuditërisht, pjesëmarrësit prireshin të shfaqnin një përgjigje më të theksuar ndaj stresit kur kishte vetëm 50% mundësi për t’u tronditur, krahasuar me skenarët kur ata e dinin me siguri se dhimbja po vinte.
Sjellja e paparashikueshme mund t’i vendosë njerëzit përreth nesh në një gjendje të ngjashme pritjeje. Në studimet që hetojnë miqësi të paparashikueshme, shkencëtarët u kërkojnë pjesëmarrësve të imagjinojnë të shkojnë te një mik për këshilla, mirëkuptim ose favor. Ata u kërkojnë atyre t’u përgjigjen pyetjeve të mëposhtme, në një shkallë nga një (aspak) deri në gjashtë (jashtëzakonisht):
• Sa e dobishme është lidhja juaj?
• Sa e mërzitshme është lidhja juaj?
Kushdo që nxjerr dy ose më shumë përgjigje në të dyja pyetjet konsiderohet një “lidhje ambivalente” dhe dyshimi i natyrshëm për reagimin e tyre mund të jetë një burim serioz stresi. Në një studim, mjafton të dihej se miqtë e tyre ambivalent ishin ulur në dhomën tjetër për të rritur presionin e gjakut të pjesëmarrësve. Njerëzit mund të mos jenë gjithmonë në gjendje të ofrojnë mbështetjen që miqtë e tyre kërkojnë, por mund të përpiqen të jenë më të besueshëm në reagimet e tyre. Për shembull, ata mund të mësojnë të menaxhojnë më mirë momentet e humorit të keq, duke shmangur reagime negative ndaj miqve që u drejtohen në kohë të papërshtatshme, në vend që t’i trajtojnë ata sipas luhatjeve të tyre emocionale.
Shmangni iluzionin e transparencës
Secili prej nesh është i bllokuar në mendjet tona, por ne e mbivlerësojmë se sa mirë mund të lexojnë të tjerët gjendjen tonë emocionale, një fenomen që ndonjëherë njihet si iluzioni i transparencës.
Kjo mund të jetë e dukshme në intervistat e punës: ne supozojmë se nervat tona janë të shkruara në të gjithë fytyrën tonë, por ndjenjat e ankthit shpesh janë shumë më të vështira për t’u dalluar sesa e kuptojmë. Ky gabim i zakonshëm njohës mund të na pengojë gjithashtu të ndajmë vlerësimin tonë për të tjerët, duke u dhënë atyre përshtypjen se janë të neglizhuar dhe të nënvlerësuar. Sigurisht, është e mundur që gjuha e trupit të përcjellë ngrohtësinë dhe vlerësimin tek të tjerët, por nuk mund të mbështetemi në këtë fakt, që do të thotë se shpesh do të bënim shumë më mirë t’i shprehnim ato ndjenja me fjalë.
Vërtetoni ndjenjat e të tjerëve (por shtyjini ata të marrin në konsideratë perspektiva të reja)
Kur dikush po kalon një kohë të vështirë, ata shpesh natyrshëm do të kërkojnë mirëkuptim nga të tjerët. Një përgjigje empatike mund të vërtetojë ndjenjat e tyre, gjë që i lehtëson. Një mik toksik mund të jetë shumë shpërfillës ose gjykues në lidhje me ndjenjat, duke rezultuar në një ndjenjë refuzimi që vetëm i shton barrën emocionale personit.
Edhe pse është e rëndësishme të tregojmë dhembshuri ndaj dhimbjes së dikujt, kjo nuk nënkupton që duhet të pranojmë plotësisht interpretimin e tyre për situatën. Mbështetja emocionale më e efektshme shpesh përfshin inkurajim ose këshilla që i ndihmojnë individët të shohin problemet e tyre nga një perspektivë e re.
Në fakt, studimet psikologjike në rritje tregojnë se vetëm dëgjimi dhe lehtësimi i shfryrjeve emocionale, pa u përpjekur të riformulohet situata, mund të përforcojë shqetësimin emocional në planin afatgjatë. Kjo qasje, ku ushqehen emocionet e dikujt pa u ofruar mjete për të ndryshuar realitetin e tyre, mund të shndërrohet në një tjetër formë toksiciteti brenda një miqësie.
Festoni sukseset e njëri-tjetrit
Empatia është po aq e rëndësishme në ndarjen e emocioneve pozitive. Dhembshuria, e cila rrjedh nga latinishtja për “dhimbjen e përbashkët”, pranohet mirë si themeli i miqësisë, por rëndësia e ” konfelicitetit “, që rrjedh nga latinishtja për “lumturinë e përbashkët”, është shumë më pak e njohur.
Kjo neglizhencë është përfshirë në kërkimin shkencor. Kur Shelly Gable në Universitetin e Kalifornisë, Santa Barbara dhe Harry Reis në Universitetin e Rochester, New York, anketuan literaturën e psikologjisë në vitin 2010, për shembull, ata zbuluan se numri i artikujve të botuar që fokusoheshin në ngjarje negative të jetës ishte më i madh se ata që fokusoheshin në ngjarje pozitive të jetës.
Studimet e fundit po tregojnë një ndryshim të rëndësishëm: bisedat rreth lajmeve të mira janë po aq të rëndësishme sa dhembshuria për ndërtimin dhe ruajtjen e marrëdhënieve të shëndetshme. Një mik mbështetës reagon në mënyrë aktive dhe konstruktive ndaj lajmeve pozitive, duke kërkuar më shumë detaje, duke diskutuar ndikimin dhe duke shprehur gëzim ose krenari. Përkundrazi, disa reagojnë në mënyrë pasive, duke ndryshuar temën shpejt, ndërsa të tjerë mund të jenë destruktivë, duke bërë komente që minimizojnë rëndësinë e ngjarjes.
Në përditshmërinë e zënë, shpesh harrojmë t’u kushtojmë rëndësinë e duhur këtyre momenteve. Megjithatë, nëse duam të jemi miq të mirë, është e rëndësishme të investojmë kohë dhe përpjekje për të festuar arritjet e miqve tanë, qoftë të vogla apo të mëdha.
Po ashtu, duhet të reflektojmë për mënyrën se si ndajmë lumturinë tonë. Frika se mund të dukemi mburravecë ose arrogantë shpesh na shtyn t’i mbajmë të fshehta sukseset tona. Por, kjo qasje mund të jetë kundërproduktive, duke penguar miqtë tanë të ndajnë gëzimin e përbashkët që forcon lidhjet.
Bëhu i pari që kërkon falje
Të gjithë bëjnë gabime, por pak do të kërkojnë falje lirisht, duke lejuar që pakënaqësia të acarohet në lidhjet shoqërore shumë kohë pasi është kryer veprimi.
Hulumtimi psikologjik sugjeron se ka katër pengesa kryesore për të kërkuar falje në mënyrë efektive: ne nuk e vlerësojmë dëmin që kemi shkaktuar; ne supozojmë se vetë akti i kërkimit të faljes do të jetë shumë i dhimbshëm dhe i turpshëm; ne besojmë se falja do të bëjë pak për të riparuar marrëdhënien; dhe së fundi, ne thjesht mund të mos kuptojmë se çfarë përbën një falje të mirë – kështu që nuk arrijmë të themi fjalët që do të jenë të nevojshme për shërim.
Pika e parë varet qartë nga detajet e mosmarrëveshjes. Por, dy shqetësimet e ardhshme, si shumë nga supozimet tona për marrëdhëniet, janë kryesisht të pabaza dhe për këtë arsye paraqesin barriera të panevojshme për lidhjen sociale. Në përgjithësi, njerëzit ndiejnë lehtësim për të korrigjuar gabimet e tyre dhe ne mund të jemi më në gjendje të rindërtojmë urat e thyera nga sa presim, me kusht që falja të jepet në mënyrën e duhur.
Për të siguruar që falja juaj të jetë efektive, duhet t’i jepni personit tjetër mjaft kohë për të shprehur lëndimin e tij për atë që ka ndodhur. Më pas duhet të pranoni përgjegjësinë për shkeljen, të shprehni keqardhje (të vërtetë) ose trishtim, të ofroni riparimin e dëmit dhe të shpjegoni se si do të shmangni përsëritjen e një gabimi të ngjashëm.
Çdo marrëdhënie do të ketë uljet dhe ngritjet e veta: kjo është natyra e sjelljes njerëzore dhe kompleksiteti i jetës shoqërore. Megjithatë, duke zbatuar këto pesë këshilla të thjeshta për një lidhje më të fortë, ju mund të shmangni lehtësisht gabimet më të zakonshme, duke u siguruar që jeni lloji i shokut që dëshironi të kishit vetë.
