Sipas një studimi të ri, gati një e katërta e kafshëve që jetojnë në lumenj, liqene dhe burime të tjera të ujërave të ëmbla kërcënohen me zhdukje.
“Lumenjtë e mëdhenj si Amazona mund të duken të fuqishëm, por në të njëjtën kohë mjediset e ujërave të ëmbla janë shumë të brishta,” tha bashkëautorja e studimit Patricia Charvet, biologe.
Habitatet e ujërave të ëmbla – duke përfshirë lumenjtë, liqenet, pellgjet, përrenjtë, moçalet dhe ligatinat – mbulojnë më pak se 1% të sipërfaqes së planetit, por mbështesin 10% të specieve të tij shtazore, tha Catherine Sayer.
Studiuesit ekzaminuan rreth 23,500 lloje pilivesa, peshq, gaforre dhe kafshë të tjera që varen ekskluzivisht nga ekosistemet e ujërave të ëmbla. Ata zbuluan se 24% ishin në rrezik zhdukjeje, të klasifikuara si të pambrojtura, të rrezikuara ose të rrezikuara në mënyrë kritike, për shkak të kërcënimeve të shkaktuara nga ndotja, digat, nxjerrja e ujit, bujqësia, speciet pushtuese, ndryshimet klimatike dhe ndërprerje të tjera.
“Shumica e specieve nuk kanë vetëm një kërcënim që i vë në rrezik zhdukjeje, por shumë kërcënime që veprojnë së bashku,” tha Sayer, një bashkëautor i studimit.
Raporti, i botuar në revistën Nature të mërkurën, është hera e parë që studiuesit kanë analizuar rrezikun global për speciet e ujërave të ëmbla. Studimet e mëparshme janë fokusuar në kafshët tokësore duke përfshirë gjitarët, zogjtë dhe zvarranikët.
Ekologu i Universitetit Duke, Stuart Pimm, i cili nuk ishte i përfshirë në studim, e quajti atë “një punim të shumëpritur dhe jashtëzakonisht të rëndësishëm”.
“Pothuajse çdo lumë i madh në Amerikën e Veriut dhe Evropë është modifikuar masivisht përmes damgave, duke vënë në rrezik speciet e ujërave të ëmbla”, tha ai.
Në Amerikën e Jugut, ekosistemi i madh i lumit Amazon përballet gjithashtu me kërcënime nga shpyllëzimi, zjarret dhe minierat e paligjshme të arit, tha Charvet. Zjarret ilegale për të pastruar pyjet rezultojnë në valët e hirit që ndotin lumin dhe minatorët e palicensuar të arit hedhin merkur në ujë, shtoi ajo. Lumenjtë dhe ligatinat “përqendrojnë gjithçka që ndodh rreth tyre. Nëse diçka shkon vërtet keq, si një derdhje acidi ose vaji, ju mund të kërcënoni një specie të tërë”, shtoi ajo.
