“Njerëzit na e bëjnë jetën ferr” – kështu shkroi Jean-Paul Sartre, i cili ndoshta do të kishte qenë më pak mizantrop po të kishte kaluar më pak kohë në Paris, kryeqytetin më të populluar të Evropës, dhe të kishte shkuar në zona më të qeta të Francës; ndoshta në bregun e egër të Camargue apo në kënetat e kripës në Occitania.
Sot, mbipopullimi turistik është bërë problem edhe në qoshet më të largëta të botës, ku njerëzit mezi kishin shkelur një ose dy shekuj më parë. Antarktida është mbushur me anije turistike, ndërsa në majën e Everestit krijohen trafik. Me male madhështore, plazhe mahnitëse dhe ishuj që shkëlqejnë në Detin Jon, Greqia është e mrekullueshme në pranverë, por fqinji i saj ballkanik, Shqipëria, ofron të gjitha këto dhe më shumë – me më pak turistë dhe një larmi më të madhe peizazhesh në një sipërfaqe më të vogël. Parku Kombëtar i Thethit, në veri të vendit, është një parajsë për ecje dhe fsheh mrekulli natyrore si Syri i Kaltër, një burim magjik me ujë të kaltër që del nga një thellësi e gëlqerorëve. Pranë tij shtrihen Bjeshkët e Namuna, pjesë e Alpeve Dinarike shqiptare, një vend me maja të ashpra dhe lugina të gjelbëruara akullnajore, që çelin me lule të egra në pranverë – një destinacion që ja vlen të vizitohet përpara se të zbulohet nga turma turistike.
Mbipopullimi turistik nuk dëmton vetëm mjedisin, por prish edhe përvojën e pushimeve. Prandaj, ja disa destinacione më pak të vizituara nëpër botë, të cilat janë po aq magjepsëse sa alternativat e tyre më të njohura. Në Tiranë, kryeqyteti i gjallë shqiptar, ndihet si një qytet që po e kompenson kohën e humbur. Arkitektura e tij pasqyron historinë e larmishme, që nga diktaturat fashiste dhe komuniste deri te hapja ndaj botës pas viteve ‘90. Mes ndërtesave ikonike dallohen Piramida e Tiranës, ndërtuar fillimisht si muze për diktatorin Enver Hoxha; Xhamia e Namazgjasë, më e madhja në Ballkan; dhe Shtëpia me Gjethe, një muze spiunazhi në një ish-qendër survejimi të Gestapos dhe policisë sekrete komuniste. Por Tirana rrezaton jetë sidomos përmes skenës së saj kulturore bashkëkohore. Bunk’Art, një muze arti modern i vendosur në një bunker të Luftës së Ftohtë, është një simbol i transformimit të qytetit, ndërsa lagjja Blloku – dikur e rezervuar për elitën komuniste – sot është një zonë plot gjallëri me restorante dhe bare të modës.
Një tjetër perlë e fshehur është Omani – një vend modest, por i pasur me bukuri natyrore, shkretëtira madhështore, bregdet të virgjër dhe male të larta. Ndërsa Dubait dhe Abu Dhabit u pëlqen të tërheqin turistët me ndërtesa gjigante dhe qendra tregtare luksoze, Omani ka zgjedhur një rrugë tjetër: gratacielat janë të ndaluara dhe ndërtimet e reja ndjekin një stil elegant neo-islamik, siç dëshmohet nga Xhamia e Madhe e Sultan Qabusit dhe Shtëpia Mbretërore e Operës në kryeqytetin Muskat.
Në Muskat, mund të eksplorosh arkitekturën dhe të vizitosh tregun e vjetër të arit në Mutrah, përpara se të nisësh aventurën në natyrë. Malet e gjelbërta të Jebel Akhdar-it mbushen me trëndafila të Damaskut në pranverë, ndërsa peizazhet e thepisura të Jebel Shams fshehin Wadi Ghul-in, i njohur si “Grand Canyoni i Arabisë”, ku shqiponjat egjiptiane fluturojnë mbi fshatra të braktisura dhe plantacione të harlisura me hurma. Por ndoshta më mbresëlënës është Gadishulli Musandam, një eksklavë e Omanit e ndarë nga pjesa tjetër e vendit nga 100 kilometra territor i Emirateve të Bashkuara Arabe. Këtu, gji-detet e thella, të njohura si “khors”, krijojnë një peizazh mahnitës që mund të shijohet në një udhëtim me anije tradicionale dhow.
Në Indonezi, Bali është viktimë e turizmit masiv, deri në atë pikë sa qeveria vendosi një moratorium për ndërtimin e hoteleve të reja. Megjithatë, duke qenë një arkipelag me 17,000 ishuj, Indonezia ka alternativa të shumta – dhe më intriguese ndër to është Sulawesi. Kryeqyteti i jugut, Makassar, ndodhet vetëm 90 minuta fluturim nga Bali dhe ofron plazhe të përsosura tropikale, por me shumë më pak turistë. Plazhi Tanjung Bira në jug është një parajsë e vërtetë – rërë e bardhë si bora, palma që lëkunden, dhe një atmosferë e qetë – ndërsa në veri, parku detar Bunaken është një parajsë për zhytësit, me korale shumëngjyrëshe dhe mbi 2,000 specie peshqish.
Sulawesi është një mozaik kulturor, me ndikime koloniale në bregdet dhe grupe etnike të veçanta në brendësi. Në lartësitë e Tana Toraja jetojnë Torajanët, të njohur për ritualet e tyre të pazakonta funerale, që ngjasojnë më shumë me festivale: sakrifikohen qindra derra dhe buaj, vera e palmës rrjedh me bollëk dhe qielli mbushet me tymin e cigareve me karafil. Për ta, sa më shumë pjesëmarrës në një funeral, aq më e madhe është nderi për të ndjerin – prandaj, turistët janë të mirëpritur. Nuk ka tarifë hyrjeje, përveç një dhurate simbolike për familjen, si një shishe verë palme ose një pako cigaresh. Në këto ceremoni, mund të shohësh edhe varret e gdhendura në shkëmb dhe tau-tau, statuja druri të të ndjerëve, që shikojnë mbi fushat e orizit dhe malet madhështore të Torajas.
Në Afrikë, një safari është ëndrra e shumë udhëtarëve, por parqe si Masai Mara në Kenia apo Serengeti në Tanzani po përballen me mbipopullim. Një alternativë më e qetë është Zimbabve, që ofron një natyrë të pasur dhe më pak turistë. Parku Kombëtar Hwange, me një sipërfaqe prej 14,600 km², është i mbushur me faunë të egër, përfshirë Big Five – luanin, elefantin, leopardin, rinocerontin dhe buallin. Një tjetër mrekulli natyrore që nuk duhet humbur është Ujëvara Victoria, një nga më të mëdhatë në botë, e cila nga ana e Zimbabvesë ofron pamje më spektakolare sesa nga Zambia.
Shumica e udhëtimeve në Zimbabve fillojnë dhe përfundojnë në Harare, kryeqytetin me rrugë të gjera të rrethuara me pemë jakaranda. Këtu mund të vizitoni Galerinë Kombëtare, e mbushur me art nga Zimbabve dhe më gjerë, apo Arkivin Kombëtar, ku ruhet një histori shpesh e dhimbshme e periudhës koloniale.
Pra, për ata që kërkojnë aventura të reja dhe bukuri të paeksploruara, ka ende vende të panjohura që presin të zbulohen.
