Pas tre ditësh negociatash intensive në Romë që thyen ngërçin nga samiti i vitit 2024, kombet kanë arritur një marrëveshje mbi një plan për të ofruar fonde për mbrojtjen e kafshëve të egra në disa nga vendet më të varfra të botës.
Delegatët qëndruan në këmbë dhe duartrokitën ndërsa vendimi u miratua në orën e fundit të Konferencës së zgjeruar të OKB-së për Biodiversitetin.
“Duartrokitje është për të gjithë ju. Ju keni bërë një punë të mrekullueshme,” tha presidentja e COP16, Susana Muhamad e Kolumbisë.
Brian O’Donnell, drejtor i lëvizjes globale Campaign for Nature e përshkroi vendimin si “shumë të mirëpritur” pas vitesh negociatash. “Në këto kohë të trazuara, është frymëzuese të shohësh 196 vende të bashkohen dhe të kapërcejnë dallimet dhe sfidat kombëtare për të arritur një zgjidhje të përbashkët.”
Palët në Konventën e OKB-së për Diversitetin Biologjik në konferencën e vitit të kaluar COP16 në Cali, Kolumbi, nuk kishin arritur të arrinin një konsensus se si të siguronin financim prej 200 miliardë dollarësh (192.5 miliardë euro) në vit për të financuar nismat e biodiversitetit në mbarë botën deri në vitin 2030.
Duke hapur bisedimet në kryeqytetin italian këtë javë, ish-ministri kolumbian i mjedisit Mohamed u kishte kërkuar delegatëve të punonin së bashku “për diçka që ndoshta është qëllimi më i rëndësishëm i njerëzimit në shekullin e 21-të, që është kapaciteti ynë kolektiv për të mbajtur jetën në këtë planet”.
Pse bisedimet në Cali nuk u realizuan?
Një nga pikat kryesore të pengesave ishte mekanizmat e vendosur për të ofruar fonde për mbrojtjen e biodiversitetit, veçanërisht për vendet më të varfra.
Vendet në zhvillim, të udhëhequra nga Brazili dhe Grupi Afrikan, donin të shihnin krijimin e një fondi të ri që do të adresonte nevojat e tyre në mënyra që ata thanë se mekanizmat ekzistues financiarë nuk e bëjnë këtë.
Florian Titze, analist i politikave ndërkombëtare në OJQ-në WWF Gjermani për ruajtjen e jetës së egër, tha se aplikimi për fonde ndërkombëtare sipas rregullave aktuale mund të jetë i vështirë.
“Për vendet më pak të zhvilluara që nuk kanë shumë kapacitete, ndonjëherë është shumë sfiduese të kalosh nëpër këto procese dhe kërkon kohë. Nuk është shumë efikase,” tha ai për DW.
Vendet e pasura, të udhëhequra nga Bashkimi Evropian, Japonia dhe Kanadaja ndërkohë, paralajmëruan se fondet e shumta mund të copëtojnë ndihmën. Ata gjithashtu theksuan nevojën për llogaridhënie për shpenzimet.
“Argumenti i veriut është padyshim se ‘janë paratë e taksapaguesve tanë, kështu që ne nuk mund t’jua japim thjesht dhe ju bëni me to çfarë të doni’. Kështu që çështjet e brendshme politike hyjnë gjithashtu në këtë,” shpjegoi Titze.
Ndërsa vendimi i ri nuk specifikon një mekanizëm të ri financiar, ai përshkruan një rrugë për të vendosur për institucionet që do të ofrojnë financim në vitet e ardhshme.
“Ky është një sukses i mirë dhe shumë i rëndësishëm. Tregon se pavarësisht mosmarrëveshjeve të mëdha dhe pikëpamjeve të ndryshme, madje edhe me emocionet e forta që rezultojnë, komuniteti global mund të mblidhet ende, të heqë mëngët dhe të zgjidhë dallimet e tyre,” tha Titze.
Pse duhet mbrojtur biodiversiteti?
Biodiversiteti është thelbësor për shëndetin e planetit, por edhe për ruajtjen e jetës njerëzore. Ekspertët vlerësojnë se më shumë se 75% e kulturave ushqimore mbështeten tek insektet dhe speciet e tjera për pllenim dhe se rreth gjysma e ilaçeve moderne rrjedhin nga burimet natyrore.
Përveç kësaj, pyjet dhe habitatet e oqeanit thithin sasi të mëdha të dioksidit të karbonit, duke ndihmuar në zbutjen e efekteve të rritjes së temperaturave globale.
Megjithatë, shkencëtarët paralajmërojnë se speciet po zhduken me një ritëm gjithnjë e më alarmues, me një raport që detajon se si madhësia mesatare e popullatave të kafshëve të egra ka rënë me rreth 73% midis 1970 dhe 2020.
Ekspertët fajësojnë aktivitetet njerëzore, si praktikat e paqëndrueshme bujqësore, shpyllëzimi dhe përhapja e ndotjes, për rënien. Ata thonë se bota natyrore mund të jetë duke arritur pika kthese të lidhura me ndikime “të pakthyeshme dhe katastrofike” për njerëzit dhe natyrën.
“Ne bëjmë gabimin duke e parë [biodiversitetin] si një temë të veçantë dhe diçka që nuk është politikisht vendimtare,” tha Titze. “Kur shikojmë shoqëritë tona, ekonomitë tona, sigurinë tonë, madje edhe shëndetin, të gjitha këto gjëra janë të mbështetura nga natyra.”
Rritja e dukshmërisë rreth krizës së biodiversitetit
Gjatë viteve të fundit, vendet kanë filluar ta marrin më seriozisht humbjen e biodiversitetit. Në një samit të OKB-së në vitin 2022, udhëheqësit arritën një marrëveshje historike që parashtron qëllime ambicioze për të mbrojtur 30% të zonave tokësore dhe detare deri në fund të dekadës. Ata ranë dakord gjithashtu për të rivendosur 30% të zonave të degraduara në të njëjtën periudhë.
Për të ndjekur progresin drejt objektivave, qeveritë duhej të paraqisnin Strategjitë Kombëtare të Biodiversitetit dhe Planet e Veprimit (NBSAPs) deri në tetor të vitit të kaluar. Katër muaj më vonë, 46 nga 196 parti kanë paraqitur propozimet e tyre, plus Mbretëria e Bashkuar, e cila u bë vendi i fundit i G7 që publikoi strategjinë e saj në fillim të samitit në Romë. Por lista nuk përfshin SHBA-në, e cila është një nga dy vendet e vetme – tjetra është Vatikani – jo palë në konventën e Kombeve të Bashkuara për biodiversitetin.
“Fakti që pothuajse çdo qeveri në botë po shfaqet dhe po e merr vërtet seriozisht këtë është inkurajues për mua,” tha Jill Hepp, drejtuesja e politikave të biodiversitetit në organizatën jofitimprurëse Conservation International.
“Unë mendoj se flet për faktin se biodiversiteti nuk ka të bëjë vetëm me speciet karizmatike – ndërsa ato janë të rëndësishme – por ka shumë konsideratë për rëndësinë e natyrës për sigurimin e ushqimit, ujit dhe ajrit të pastër,” shtoi ajo.
