Bashkimi Evropian synon që vendet anëtare të jenë më të përgatitura për fatkeqësi të ndryshme, nga ato klimatike dhe krimi kibernetik deri te konfliktet e armatosura. “Përgatituni, por mos u frikësoni” është mesazhi kryesor.
A keni furnizime të mjaftueshme për të përballuar 72 orët e para të një emergjence kombëtare? Ushqimi, uji, paratë, ilaçet, dokumentet e identifikimit, një elektrik dore dhe një radio që mund të marrë frekuenca të gjata janë disa nga gjërat që duhet të përfshihen në një listë furnizimesh emergjente, sipas Bashkimit Evropian.
Masat e reja të BE-së për emergjencat
BE-ja u kërkoi qeverive kombëtare të ndërmarrin masa për të siguruar që qytetarët dhe shërbime të rëndësishme, si shkollat dhe spitalet, të jenë më të përgatitura për të përballuar krizat e mundshme, që mund të përfshijnë zjarre pyjore, aksidente industriale apo edhe konflikte të armatosura.
Kjo strategji e re vjen pasi një studim i porositur nga BE-ja vitin e kaluar tregoi se shumë vende kanë boshllëqe në planet e tyre të reagimit ndaj fatkeqësive dhe një qasje të fragmentuar në të gjithë bllokun. Tani, Brukseli synon të harmonizojë protokollet dhe të inkurajojë veprime më të organizuara në shtetet anëtare.
“Ju duhet të dini si të veproni – si të reagoni – nëse ndërpritet energjia elektrike, nëse ka një tërmet, një përmbytje të madhe ose një kërcënim tjetër. Si mund ta mbroni veten? Çfarë burimesh ju nevojiten? Si mund të merrni vetë përgjegjësinë?” tha komisionerja e BE-së për përgatitjen ndaj krizave, Roxana Minzatu, gjatë një konference në Bruksel.
“Kjo ka të bëjë me largimin nga një mentalitet reaktiv dhe kalimin në një qasje parashikuese, ku ne identifikojmë dhe parandalojmë rreziqet përpara se të ndodhin,” shtoi ajo.
Çfarë përfshin plani i BE-së për përgatitjen ndaj krizave?
Plani i prezantuar nga Komisioni Evropian sugjeron që autoritetet kombëtare të:
-
Forcojnë sistemet e alarmit për qytetarët
-
Përshtatin kurrikulat shkollore për të edukuar rreth rreziqeve
-
Zhvillojnë programe trajnimi për të informuar më mirë qytetarët
-
Hapin një “qendër qendrore për koordinimin e krizave” në nivel BE-je
-
Zgjerojnë rezervat e përbashkëta të BE-së për vaksinat, pajisjet e transportit dhe mjetet e mbrojtjes kundër kërcënimeve kimike, biologjike, radiologjike dhe bërthamore
Gjithashtu, BE-ja synon të organizojë ushtrime të përbashkëta në të gjithë bllokun për të rritur bashkëpunimin civil dhe ushtarak, si dhe të krijojë lista minimale të përgatitjes për shërbime thelbësore si shkollat, transporti dhe telekomunikacioni.
Megjithatë, shumica e këtyre masave varen nga qeveritë kombëtare, pasi BE-ja vetëm jep rekomandime, por nuk mund të detyrojë vendet t’i zbatojnë.
Disa shtete janë më të përgatitura se të tjerat
Komisioni Evropian thotë se përgatitja ndaj krizave ndryshon nga një vend në tjetrin. Për shembull:
-
Zjarret pyjore janë më të zakonshme në Spanjë dhe Greqi
-
Tërmetet janë më të shpeshta në Rumani dhe Bullgari
Gjermania ka publikuar një dokument me 68 faqe, ku detajon se si qytetarët duhet të veprojnë në raste përmbytjesh, zjarresh apo emergjencave bërthamore, duke rekomanduar që secila familje të ketë furnizime për 10 ditë.
“Është detyrë e shteteve anëtare të përshtatin mesazhin sipas situatës së tyre,” tha të mërkurën komisionerja për Menaxhimin e Krizave, Hadja Lahbib.
Megjithatë, një zyrtar i BE-së pranoi se gatishmëria për të përballuar krizat ndryshon shumë nga një vend në tjetrin.
Finlanda është shpesh e përmendur si një model për përgatitjen ndaj emergjencave. Ky vend, ka ndërtuar strehimore nëntokësore për raste sulmesh apo kërcënimesh bërthamore dhe ka një agjenci kombëtare të emergjencave që siguron mallra thelbësore për popullsinë
“Kjo është shumë e rrënjosur në mendjet e qytetarëve finlandezë,” tha studiuesja Emma Hakala nga Instituti Finlandez për Çështje Ndërkombëtare.
Megjithatë, ajo shtoi se Finlanda mund të mos jetë aq e përgatitur për rreziqet mjedisore sa mendohet.
Rreziqet po rriten
Një zyrtar i BE-së deklaroi të mërkurën se kërcënimet ndaj sigurisë së bllokut po shtohen, për shkak të:
-
Tensioneve gjeopolitike, përfshirë luftën e Rusisë në Ukrainë
-
Ndryshimeve klimatike, që kanë shkaktuar përmbytje, stuhi dhe reshje të rrëmbyeshme
-
Sulmeve kibernetike, që mund të paralizojnë spitale dhe infrastrukturë kritike
“Nuk mund të themi se ka një kërcënim të menjëhershëm për një sulm ushtarak, por Rusia tashmë konsiderohet një rrezik shumë më i madh se më parë,” tha studiuesja Hakala.
Ajo gjithashtu përmendi kërcënimet e quajtura “hibride”, si sulmet kibernetike ndaj spitaleve, të cilat mund të paralizojnë sistemet e kujdesit shëndetësor.
Përgatitja është e rëndësishme, por pa panik
Komisionerja e BE-së, Hadja Lahbib, mohoi akuzat se blloku po përhap frikë të panevojshme.
“Të jesh i vetëdijshëm për rreziqet dhe të përgatitesh për to është e kundërta e panikut. Gjatë pandemisë COVID-19, njerëzit blenë në panik letër higjienike, por a i mbrojti kjo nga virusi? Jo. Përgatitja do të thotë të dish çfarë mund të ndodhë dhe të jesh gati për të,” tha ajo.
Por studiuesja Hakala pranoi se gjetja e një ekuilibri mes informimit dhe shmangies së frikës së tepërt nuk është gjithmonë e lehtë.
“Njerëzit duhet të jenë të vetëdijshëm për kërcënimet e mundshme dhe të përgatiten, por nuk është mirë të jenë të frikësuar nga gjithçka,” tha ajo.
Ajo gjithashtu paralajmëroi që njerëzit të mos nxitojnë të lidhin çdo zjarr apo ndërprerje teknologjike me sabotazh.
“Mund të jetë thjesht një aksident apo diçka normale,” shtoi ajo, duke theksuar se “ndjenja e vazhdueshme e krizës nuk është domosdoshmërisht e mirë për shoqërinë.”
