Ndërsa jetojmë më gjatë, rreziku ynë për dëmtim konjitiv rritet. Si mund ta vonojmë shfaqjen e simptomave? A duhet të heqim dorë nga çdo kënaqësi, apo mund të bëjmë ndryshime të vogla që kanë efekt? Pyetëm neurologë për këshilla se si të mbajmë trurin të shëndetshëm gjatë gjithë jetës.
“Të gjitha gjërat e arsyeshme që vlejnë për shëndetin e trupit, vlejnë edhe për shëndetin e trurit”, thotë Dr Suzanne O’Sullivan, neurologe në National Hospital for Neurology and Neurosurgery në Londër dhe autore e librit The Age of Diagnosis. “Kur je 20 vjeç, mund t’i shpëtosh pasojave të zakoneve të këqija – mund të mos flesh natën e tëra, për shembull. Por kur hyn në moshën e mesme, nuk të falet asgjë. Sa më shumë plakem, aq më i shëndetshëm bëhet stili im i jetesës.”
Të gjitha konsultat e saj përfshijnë në një farë mase biseda mbi stilin e jetesës: “Unë punoj me shumë njerëz që kanë sëmundje degjenerative të trurit, dhe ato nuk shkaktohen nga stili i jetesës. Por çdo gjë përmirësohet nëse njeriu ka aktivitet të moderuar fizik, ushqehet shëndetshëm dhe fle mirë – qofshin sëmundje të trupit, të trurit apo të shëndetit mendor.”
1. Kujdesuni për shëndetin tuaj të përgjithshëm
Dr. Suzanne O’Sullivan thekson se zakonet e shëndetshme, si ushqyerja e mirë, gjumi cilësor dhe aktiviteti fizik, janë po aq të rëndësishme për trurin sa për trupin.
2. Mos pini duhan dhe kufizoni konsumin e alkoolit
Sipas Prof. Tom Solomon, pirja e duhanit dhe konsumimi i tepërt i alkoolit dëmtojnë trurin. Dr. Faye Begeti rekomandon të pini alkool vetëm në raste festash dhe jo çdo ditë.
3. Ushtroni të paktën tre herë në javë
Aktiviteti fizik i rregullt përmirëson shëndetin e enëve të gjakut dhe redukton rrezikun e demencës. Rekomandohet 20–30 minuta ushtrime që rrisin ritmin e zemrës, si vrapimi ose noti.
4. Praktikoni ushtrime për balancë
Dr. Begeti sugjeron ushtrime me një këmbë për të përmirësuar ekuilibrin, veçanërisht të rëndësishëm me kalimin e moshës.
5. Zëvendësoni gjalpin me vaj ulliri
Dieta mesdhetare, e pasur me vaj ulliri dhe acide yndyrore omega-3, është e dobishme për shëndetin e trurit.
6. Qëndroni të hidratuar dhe kufizoni kafen
Për të parandaluar dhimbjet e kokës dhe për të ruajtur funksionin kognitiv, pini të paktën dy litra ujë në ditë dhe shmangni kafenë e tepërt.
7. Rregulloni orarin e gjumit
Gjumi cilësor ndihmon në pastrimin e proteinave të dëmshme në tru. Zgjohuni në të njëjtën orë çdo ditë dhe shmangni ndryshimet e mëdha në orarin e gjumit gjatë fundjavës.
8. Menaxhoni stresin
Stresi afatgjatë mund të rrisë rrezikun e rënies njohëse. Praktikoni teknika relaksimi dhe mos u shqetësoni për perfeksionin në çdo aspekt të jetës.
9. Vendosni kufij në përdorimin e telefonit
Dr. Begeti rekomandon përdorimin e qëllimshëm të teknologjisë dhe vendosjen e orareve të caktuara për të shmangur shpërqendrimin dhe stresin.
10. Përdorni teknologjinë për të forcuar lidhjet sociale
Teknologjia mund të ndihmojë në ruajtjen e lidhjeve sociale, veçanërisht për të moshuarit me lëvizshmëri të kufizuar.
11. Angazhohuni në hobi dhe takoni njerëz të rinj
Aktivitetet që përfshijnë ndërveprim social dhe mësim të ri ndihmojnë në ruajtjen e shëndetit mendor.
12. Kultivoni një pasion të thellë
Dr. Richard Restak sugjeron të gjeni një pasion që ju motivon dhe ju sfidon mendërisht, si mësimi i një instrumenti muzikor ose një gjuhe të re.
13. Ushtroni trurin çdo ditë
Aktivitete si zgjidhja e fjalëkryqeve, leximi dhe mësimi i fjalëve të reja ndihmojnë në ruajtjen e funksioneve njohëse.
14. Mësoni diçka të re
Mësimi i një instrumenti muzikor ose një gjuhe të re aktivizon pjesë të ndryshme të trurit dhe ndihmon në parandalimin e rënies njohëse.
15. Kujdesuni për dëgjimin dhe shikimin
Problemet me dëgjimin dhe shikimin mund të çojnë në izolim social, duke rritur rrezikun e demencës. Kontrolloni rregullisht këto shqisa dhe përdorni ndihma kur është e nevojshme.
16. Përdorni helmetën për mbrojtje
Përdorimi i helmetës gjatë aktiviteteve si çiklizmi ndihmon në parandalimin e dëmtimeve të trurit.
17. Pranoni që disa harresa janë normale
Harresat e vogla janë pjesë normale e plakjes. Megjithatë, nëse vëreni ndryshime të mëdha në kujtesë, konsultohuni me një mjek.
