Liritë globale të shtypit ishin në nivelin “më të ulët të të gjitha kohërave”, thanë Reporterët pa Kufij (RSF) në raportin e tyre vjetor të renditjes, duke vënë në dukje veçanërisht një përkeqësim nën Presidentin e SHBA-së Donald Trump.
“Më shumë se gjysma e popullsisë së botës jeton në vende me një situatë ‘shumë serioze’”, tha organizata jofitimprurëse me seli në Francë në raportin e saj, të publikuar përpara Ditës Ndërkombëtare të Lirisë së Shtypit.
RSF tha se indeksi i saj kryesor ka rënë në nivelin më të ulët ndonjëherë në 23 vitet që ka ndjekur lirinë e shtypit .
Renditjet bëhen nga ekspertët pasi marrin në konsideratë numrin e incidenteve të dhunshme që përfshijnë gazetarët në secilin vend, si dhe të dhëna të tjera relevante. Ata vlerësojnë situatën në një vend ose territor në pesë kategori: politikë, ligj, ekonomi, socio-kulturë dhe siguri.
Çfarë tha RSF për lirinë e shtypit në SHBA?
RSF vuri në dukje se situata në SHBA është përkeqësuar që kur Trump mori detyrën në janar.
“Në Shtetet e Bashkuara , mandati i dytë i Donald Trump si president ka çuar në një përkeqësim alarmues të lirisë së shtypit, duke treguar një ndryshim autoritar në qeveri”, tha RSF.
“Administrata e tij i ka përdorur institucionet si armë, ka shkurtuar mbështetjen për median e pavarur dhe ka lënë mënjanë gazetarët.”
Mbikëqyrësi i medias iu referua shkurtimit të fondeve nga administrata e tij për transmetuesit e financuar nga shteti, të tillë si Zëri i Amerikës dhe Radio Evropa e Lirë/Radio Liberty (RFE/RL), si dhe ndihmës së zhvillimit të huaj të SHBA-së që ndihmoi mediat jashtë vendit.
Të premten, Trump njoftoi një urdhër ekzekutiv që shkurtonte fondet për mediat publike NPR dhe PBS , duke i quajtur ato të njëanshme. Ai tha gjithashtu se po shqyrtonte ndërmarrjen e veprimeve ligjore kundër The New York Times .
SHBA-të ranë dy vende nga viti 2024 në vendin e 57-të pas Sierra Leones në Afrikën Perëndimore. Raporti tha se rajone të gjera të SHBA-së po shndërroheshin në “shkretëtira lajmesh”.
“Kur gazetarët varfërohen, ata nuk kanë më mjetet për t’i rezistuar armiqve të shtypit — atyre që mbështesin dezinformimin dhe propagandën”, tha në një deklaratë drejtoresha editoriale e RSF-së, Anne Bocande.
Reklamimi online u rrit në 247.3 miliardë dollarë (afërsisht 218 miliardë euro) në vitin 2024, por një pjesë e madhe e tij shkoi te gjigantët e teknologjisë si Meta, Google dhe Amazon në vend të organizatave të lajmeve, tha RSF.
Raporti vuri në dukje se Evropa ishte rajoni në botë ku gazetarët gëzonin më shumë liri, me Kinën, Korenë e Veriut dhe Eritrenë si tre vendet e fundit nga 180 vende.
Drejtoresha Menaxhuese e RSF-së, Anja Osterhaus, tha: “më shumë se gjysma e popullsisë së botës tani jeton në vende ku ne e kategorizojmë situatën e lirisë së shtypit si shumë serioze. Gazetaria e pavarur është një gjemb në këmbë për autokratët.”
Norvegjia kryesoi renditjen globale për të nëntin vit radhazi, e ndjekur nga Estonia dhe Holanda.
Situata u vlerësua si “e mirë” vetëm në shtatë vende, të cilat shtrihen të gjitha në Evropë.
Gjermania , e cila ishte në vendin e 10-të vitin e kaluar, ra në vendin e 11-të. RSF ia detyrohet kësaj rënieje një “mjedisi pune gjithnjë e më armiqësor për profesionistët e medias në Gjermani, veçanërisht për shkak të sulmeve nga e djathta ekstreme”.
Raporti tha se gazetarët gjermanë hasën gjithashtu vështirësi kur raportuan mbi konfliktin në Lindjen e Mesme.
Raporti theksoi gjithashtu gjendjen e vështirë të gazetarëve palestinezë që raportojnë mbi sulmet e Izraelit në Gaza .
“Në Gaza, ushtria izraelite ka shkatërruar redaksitë, ka vrarë gati 200 gazetarë dhe ka vendosur një bllokadë totale në Rrip për më shumë se 18 muaj”, tha ajo.
Vetë Izraeli ra me 11 vende, në pozicionin e 112-të, dhe “vazhdon të shtypë mediat e veta të lajmeve”, thuhet në raport.
Kombet e tjera që shënuan rënie të ndjeshme ishin Argjentina dhe Tunizia, duke rënë me 21 dhe 11 vende, përkatësisht në pozicionet e 87-të dhe 129-të.
