Një nga objektet më të dëshiruara të vitit 2025 nuk është as çanta më e re luksoze e ndonjë stilisti dhe as pajisja më moderne teknologjike. Është një elf pelushi me një buzëqeshje të çuditshme dhe një dhëmb të madh të dalë.
Labubu (拉布布) është kthyer në një fenomen global. Nga David Beckham e Rihanna, te Dua Lipa dhe Lisa e grupit Blackpink, shumë yje – madje edhe anëtarë të familjes mbretërore tajlandeze – janë parë duke treguar koleksionet e tyre me Labubu.
I krijuar në vitin 2015 nga artisti hongkongas Kasing Lung si personazh i librit ilustrativ The Monsters, Labubu mori famë të gjerë kur kompania e lodrave Pop Mart filloi ta prodhonte në formën e lodrave “blind-box” në vitin 2019 – kuti ku nuk e di çfarë versioni ke blerë deri kur ta hapësh. Prej atëherë, kjo lodër dizajni është kthyer në një mani me vlerë miliarda dollarëshe. Pelushët shiten brenda minutave, fansat presin me orë në radhë, dhe edicione të rralla – si ai gjigand në ngjyrë jeshile të çelët – janë shitur në ankand për mbi 230,000 dollarë australianë.
Por Labubu nuk është thjesht një lodër. Ai është shembulli më i freskët i mënyrës se si “fuqia e butë” e Kinës po merr jetë në mënyra të papritura.
Prej vitesh, Kina është përpjekur të krijojë një imazh pozitiv në botë përmes nismave si “Rruga dhe Brezi”, lehtësimit të vizave për turistë dhe promovimit të markave vendase. Por asnjë përpjekje zyrtare nuk ka pasur suksesin spontan të këtij krijimi të vogël pelushi. Ndryshe nga Japonia, që në vitin 2010 nisi fushatën shtetërore Cool Japan, apo Koreja e Jugut me përhapjen e drejtuar të industrisë kreative (Korean Wave), Labubu u bë i famshëm pa asnjë planifikim shtetëror. Popullariteti i tij u përhap organikisht – falë komuniteteve të fansave, TikTok-ut dhe mbështetjes nga personazhe të famshëm.
Për herë të parë, Kina po shihet si “cool” në sytë e publikut ndërkombëtar.
Modeli i shitjes së Pop Mart-it, me kutitë e verbëra, është i ngjashëm me mekanizmat e shpërblimit në lojërat online. Blerja nuk është vetëm për një lodër – është për emocionin e zbulimit, statusin që të jep zotërimi i një edicioni të rrallë, dhe vlera që ajo merr në tregun e rishitjes. Në këtë mënyrë, Labubu shfaqet si një formë e re dhe e fuqishme e fuqisë së butë kineze: një figurë e çuditshme, lozonjare, që e bën Kinën të duket më kreative, më e afërt dhe emocionalisht e kapshme.
Në një kohë kur imazhi i Kinës në arenën globale është shpesh i lidhur me kontrollin, teknologjinë e mbikëqyrjes dhe autoritarizmin, Labubu ofron diçka tjetër – diçka që çarmatoston.
Japonia dhe Koreja: modelet krahasuese
Japonia ka qenë gjithnjë e njohur për eksportet kulturore si anime, moda dhe kuzhina. Strategjia shtetërore Cool Japan synonte të promovonte industrinë kreative jashtë vendit, por shpesh u përball me burokraci, vlerësime të gabuara të tregut dhe mungesë rezultatesh të qarta.
Ndërkohë, Koreja e Jugut ka krijuar një model më efikas. Me mbështetje të drejtpërdrejtë nga shteti, Hallyu – vala koreane – solli në skenën ndërkombëtare suksese si filmi “Parasite” apo fenomeni global BTS, duke e forcuar imazhin e Koresë përmes kulturës popullore.
Labubu përfaqëson një model të tretë: fuqi e butë spontane, që lind nga një ekosistem komercial gjithnjë e më i përqendruar në pronësinë intelektuale, stilin e jetesës dhe tendencat e diktuara nga vetë konsumatori.
Politika emocionale e lodrave
Përtej aspektit politik, mania për Labubu tregon një ndryshim më të gjerë në kulturën konsumatore globale. Tregu i lodrave nuk u përket më vetëm fëmijëve.
Të rriturit – sidomos brezi i mijëvjeçarëve dhe Gen Z – kërkojnë lodra që lidhen me nostalginë, ndjenjat dhe përkatësinë. Këto objekte nuk janë më vetëm për argëtim, por edhe për status, identitet dhe investim. Në fakt, shumë i trajtojnë si pasuri me vlerë në rritje. Rrallësia e tyre krijon vlerë; lidhja emocionale nxit kërkesën.
Është kapitalizëm me një fytyrë pelushi.
Por jo gjithçka është e ëmbël. Në qytete si Londra apo Seuli, Pop Mart është detyruar të pezullojë shitjet pas përplasjeve mes fansave. Ndërkohë, numri i madh i kopjeve të rreme në treg ka rritur shqetësimet për mbrojtjen e të drejtave dhe besimin e konsumatorit.
Kina dhe fuqia e dëshirës
Labubu mund të duket si një elf shakaxhi, por mban një peshë kulturore të madhe.
Ai përfaqëson një Kinë që nuk prodhon më vetëm mallra, por edhe dëshira.
Duket e lehtë ta konsiderosh si një modë kalimtare, si fidget spinner-at apo Beanie Babies. Por Labubu sinjalizon diçka më të thellë: mënyrën se si Kina mund të krijojë produkte që ngjallin emocione, prestigj dhe aspiratë në nivel global.
Kjo lodër e vogël iu desh afro një dekadë që të bëhej sensacion. Kina mund të ketë ende rrugë për të bërë për të ndërtuar plotësisht fuqinë e saj të butë, por Labubu tregon se kjo rrugë mund të mos kalojë nga fushatat e organizuara shtetërore – por nga momentumi kulturor që vjen nga poshtë-lart.
