Vera e vitit 2025 mund të mbahet mend si sezoni kur Europa tha “mjaft” ndaj turizmit masiv. Qytete e ishujt e njohur tani janë në krye të protestave kundër overtourism:
Banorët e Barcelonës hodhën ujë me pistoleta ndaj turistëve nëpër rrugë të mbipopulluara.
Mijëra spanjollë marshuan në Mallorca për të kërkuar fundin e turizmit masiv.
Në Gjenevë u organizua një paradë me model një anije kontenierësh nëpër rrugët e ngushta, në protestë ndaj fluksit sezonier të turistëve me anije.
Stafi i Muzeut të Louvre në Paris mbylli hyrjen për të ndaluar mbipopullimin nëpër galeri.
Madje edhe dasma luksoze e Jeff Bezos në Venecia u zhvendos pas protestave me pankarta “Shpëtoni Venecian nga Bezos” washingtonpost.com+15axios.com+15news.com.au+15.
Çfarë është “overtourism”?
Qytete dhe destinacione historike kanë kaluar një pikë kritike:
Zakynthos, i njohur për turizmin masiv, në 2023 pa 150 herë më shumë turistë se banorë.
Në 2024, Europa mirëpriti 756 milionë turistë 46 milionë më shumë se në 2023 .
Kostoja për popullsinë vendase është gjithnjë e më e ndjeshme. Trafiku dhe ndotja janë në nivele të larta, ndërsa shërbimet bazë dhe mundësitë për banesa të përballueshme po mungojnë gjithnjë e më shumë. Çmimet janë rritur ndjeshëm, duke bërë që shumë banorë të mos kenë më mundësi të bëjnë pushime brenda vendit të tyre. Rritja e kërkesës për akomodime afatshkurtra përmes platformave si Airbnb dhe VRBO ka zhvendosur strehimin tradicional, duke e bërë edhe më të vështirë për vendësit të gjejnë një banesë. Ndërkohë, ndërhyrjet intensive në natyrë dhe në peizazhin kulturor po lënë pasoja të dukshme ishujt Cyclades në Greqi tashmë janë përfshirë në listën e zonave të rrezikuara të trashëgimisë botërore të UNESCO-s, si pasojë e zhvillimit të pakontrolluar turistik.
Ku është më problematike?
Destinacionet kryesore janë:
-
Resorte bregdetare mesdhetare (Greqi, Kroaci, Itali)
-
Fshatra alpine (Austria, Zelanda e Re)
-
Qytete historike (Parisi, Barcelona, Venecia) .
Shembuj:
-
Parisi: >400,000 turistë/km² në 2024, 20 herë më shumë se banorët .
-
Dubrovnik: 36 turistë për secilin banor .
-
Venecia: popullsia nga 175,000 në vitin 1951 është zvogëluar në rreth 55,000; deri në 85,000 vizitorë në ditë time.com.
Edhe destinacione më pak të famshme si Porto, Hallstatt dhe pjesë të New Zealand janë përfshirë në këtë fenomen .
Kush është fajtor për krizën e mbingarkesës turistike?
Përplasja mes aktorëve është e fortë dhe fajësitë hidhen nga njëra palë tek tjetra. Platforma si Airbnb fajësohen shpesh nga ekspertët për krizën e banimit, pasi shumë prona që më parë ofroheshin për qëndrim afatgjatë, tani janë kthyer në akomodime për turistë. Nga ana tjetër, përfaqësuesit e sektorit të hoteleve dhe komunave e kundërshtojnë këtë platformë, duke e akuzuar se ka tronditur ekuilibrat në tregun e strehimit. Një tjetër faktor që ndikon janë të ashtuquajturit “nomadë digjitalë”, të cilët, me qëndrime të mesme në qytete si Lisbona apo Berlini, kanë kontribuar në rritjen e çmimeve dhe në largimin e banorëve vendas.
Qeveritë, megjithëse kritikojnë fenomenin e over-turizmit, në të njëjtën kohë vazhdojnë të japin leje për ndërtimin e hoteleve të reja dhe për zgjerimin e aeroporteve, duke e ushqyer më tej këtë cikël. Ndërkohë, një sjellje e re turistike po bëhet gjithnjë e më e zakonshme ajo e turizmit “bucket-list”, ku vizitorët nxitojnë nga një destinacion i famshëm në tjetrin, të shtyrë nga rrjetet sociale, duke shkaktuar grumbullime të mëdha në pika ikonike që nuk përballojnë dot fluksin.
Si po reagojnë qytetet?
Disa qytete kanë ndërmarrë masa për të frenuar pasojat e turizmit të pakontrolluar. Barcelona, për shembull, ka ndaluar dhënien e licencave të reja për akomodime afatshkurtra dhe synon të eliminojë këtë sektor deri në vitin 2028. Në Venecia dhe Santorini janë vendosur tarifa për turistët që vizitojnë për një ditë të vetme, në përpjekje për të reduktuar fluksin ditor. Gjithashtu, në Santorini është vendosur një kufi prej 8,000 pasagjerësh në ditë për turistët që vijnë përmes anijeve turistike. Në Amsterdam, janë forcuar rregullat urbanistike duke ndaluar hapjen e dyqaneve të reja turistike në qendër të qytetit.
Disa vende si Ruanda kanë zgjedhur një qasje ndryshe — duke orientuar strategjinë turistike drejt një modeli me pak vizitorë, por me shpenzime më të larta, që sjellin më shumë të ardhura për ekonominë pa krijuar presion mbi infrastrukturën dhe natyrën.
A po funksionojnë këto masa?
Deri tani, rezultatet janë të kufizuara. Kufizimet për Airbnb janë të vështira për t’u zbatuar në praktikë, dhe deri tani nuk kanë ndikuar në uljen e çmimeve të banesave. Edhe taksat turistike nuk po e frenojnë dot rritjen e numrit të vizitorëve, përveç nëse janë shumë të larta, çka ndodh rrallë. Edhe pse promovimi i destinacioneve alternative ndihmon në shpërndarjen e fluksit, numri i përgjithshëm i turistëve në Europë vazhdon të rritet çdo vit.
Përfundimi
Turizmi mbetet një burim i rëndësishëm të ardhurash dhe vendesh pune për shumë vende evropiane. Megjithatë, ndikimi i tij në jetën e përditshme të komuniteteve vendase është i pamohueshëm: nga zhurma dhe rrëmuja e përditshme, te kriza e infrastrukturës dhe mungesa e burimeve jetike si uji apo hapësirat publike. Gjithashtu, rritet rreziku i humbjes së karakterit kulturor dhe të mënyrës tradicionale të jetesës, ndërsa qytetet dhe fshatrat kthehen në skena të përhershme për turistët.
Në mungesë të një balancimi të qëndrueshëm, përplasja midis interesave ekonomike dhe mirëqenies vendore mund të intensifikohet. Qytetet po kërkojnë një model të ri: turizëm i menaxhuar mirë, që respekton banorët dhe mjedisin.
