Një raport i fundit, i botuar nga gazeta britanike The Guardian, sjell në vëmendje një ndryshim shqetësues në oqeanet e planetit: errësimi i ujërave gjatë dy dekadave të fundit. Studiuesit paralajmërojnë se ky fenomen mund të ketë pasoja të rënda për jetën detare, biodiversitetin, dhe klimën globale.
Të dhënat e mbledhura nga satelitët dhe modele kompjuterike tregojnë se nga viti 2003 deri më 2022, më shumë se 21% e oqeanit global është bërë më i errët. Kjo do të thotë se është ngushtuar ndjeshëm zona ku mund të jetojnë organizmat që varen nga drita e diellit dhe e hënës.
Kjo ndryshim prek sipërfaqen prej 75 milionë kilometrash katrorë – e barabartë me pjesën e Europës, Afrikës, Kinës dhe Amerikës së Veriut të marra së bashku. Pjesa më e madhe e jetës detare, rreth 90%, jeton në shtresën e sipërme të ujit, e njohur si zona fotike – aty ku depërton drita.
Sipas Dr. Thomas Davies, një studiues për ruajtjen e mjedisit detar në Universitetin e Plymouth, këto gjetje përbëjnë një “shqetësim serioz” për ekosistemet detare, peshkimin dhe ekuilibrin e karbonit dhe lëndëve ushqyese në oqean.
Organizmat mikroskopikë të quajtur fitoplanktonë jetojnë në këtë zonë me dritë, duke bërë fotosintezë dhe duke prodhuar gati gjysmën e oksigjenit në planet. Ato janë baza e zinxhirit ushqimor detar dhe mbështesin peshqit, gjitarët detarë dhe shumë krijesa të tjera që jetojnë, ushqehen dhe riprodhohen aty ku drita është më e bollshme.
Davies dhe kolegët e tij përdorën algoritme dhe të dhëna satelitore për të matur thellësinë e zonave fotike në oqeanet e botës. Ata zbuluan se në 9% të oqeanit, kjo zonë ishte bërë 50 metra më e cekët, dhe në 2.6% të sipërfaqes kishte humbur 100 metra thellësi. Rezultatet e tyre u publikuan në revistën Global Change Biology.
Oqeanet errësohen kur drita ka më shumë vështirësi për të depërtuar në ujë. Kjo ndodh zakonisht pranë bregdetit, ku uji ngjitet nga thellësitë me lëndë ushqyese dhe ku shiu sjell sedimente nga toka në det. Por për pjesët larg bregut, shkaktarët nuk janë ende të qartë. Studiuesit besojnë se ngrohja globale dhe ndryshimet në rrymat oqeanike luajnë rol.
“Zonat ku ka ndryshime të mëdha në qarkullimin e oqeanit, apo ku ndodh ngrohje për shkak të ndryshimeve klimatike, si në Oqeanin Jugor apo pranë Groenlandës, po errësohen më shumë”, vlerëson Davies. Megjithatë, rreth 10% e oqeanit është ndriçuar më shumë në këto 20 vite – për shembull, në perëndim të Irlandës.
Sipas Davies, krijesat detare përdorin dritën për pothuajse çdo funksion jetësor: për të gjuajtur, për t’u çiftuar, për të planifikuar riprodhimin. Kur uji errësohet, ato detyrohen të ngjiten më lart drejt sipërfaqes, duke kufizuar hapësirën për të jetuar dhe duke shkaktuar konkurrencë më të madhe.
Prof. Oliver Zielinski, drejtor i Institutit Leibniz për Kërkime në Detin Baltik, tha se errësimi i zonave të mëdha të oqeanit është një “zhvillim shqetësues” që mund të prishë ekuilibrin e ushqimit detar, të ndryshojë shpërndarjen e specieve dhe të dobësojë aftësinë e oqeanit për të mbështetur biodiversitetin dhe klimën.
“Detet bregdetare, që janë më afër veprimtarisë njerëzore, janë veçanërisht të ndjeshme,” tha ai. “Qëndrueshmëria e tyre është thelbësore, si për shëndetin e mjedisit, ashtu edhe për mirëqenien e njeriut.”
Referuar artikullit të publikuar nga The Guardian
