Bankat qendrore kryesore të botës kanë kryer ulje të normave të interesit këtë vit me ritmin më të shpejtë dhe në shkallën më të madhe që nga kriza financiare globale e 2008-ës, ndërsa politikat e lehtësimit u përshpejtuan edhe në vendet në zhvillim.
Nëntë nga bankat qendrore që mbikëqyrin 10 monedhat më të tregtuara ndërkombëtarisht, përfshirë Rezervën Federale të SHBA-së, Bankën Qendrore Europiane dhe Bankën e Anglisë, si dhe Australinë, Zelandën e Re, Kanadanë, Suedinë, Norvegjinë dhe Zvicrën, ulën normat bazë të interesit. Këto institucione kryen gjithsej 32 ulje, duke arritur një total prej 850 pikësh bazë, numri më i madh i uljeve që nga viti 2008 dhe shkalla më e madhe e lehtësimit që nga 2009-a.
Ky vit shënoi një kthesë të fortë nga periudha 2022-2023, kur bankat qendrore rritën normat për të luftuar inflacionin, pas rritjes së çmimeve të energjisë si pasojë e pushtimit të Ukrainës nga Rusia. Japonia ishte përjashtimi, duke rritur normat dy herë gjatë vitit.
Disa analistë presin që viti 2026 të sjellë ndryshime të reja. Disa banka të G10, përfshirë Kanada dhe Australi, treguan sinjale për mundësinë e rritjes së normave. “Mendojmë se Banka Qendrore Europiane do të rrisë normat vitin e ardhshëm, dhe RBA dhe BOC mund t’i afrohen kësaj,” tha James Rossiter, drejtues i strategjisë globale makro në TD Securities.
Në SHBA, Rezerva Federale po përballet me dinamika të ndryshme në tregun e punës dhe inflacion. “Gjatë 2025-ës, çdo mbledhje e Fed-it shihte diskutime vetëm për qëndrimin ose uljet e normave, jo rritjet,” tha Luis Oganes, kreu i hulumtimit makro global në JPMorgan. “Por gjatë 2026-ës, situata mund të ndryshojë, veçanërisht në gjysmën e dytë të vitit, duke sjellë një risk të dyanshëm.”
Ngadalësimi i ritmit të lehtësimit u duk qartë edhe në të dhënat mujore. Nga nëntë bankat qendrore që mbajtën mbledhje në dhjetor, vetëm Fed dhe Banka e Anglisë ulën normat, ndërsa Japonia i rriti ato. Në vendet në zhvillim, uljet e normave vazhduan me ritme të larta.
Tetë banka qendrore nga një mostër prej 18 ekonomive në zhvillim, përfshirë Turqinë, Rusinë, Indinë, Meksikën, Tajlandën, Filipinet, Poloninë dhe Kilin, ulën normat për 350 pikë bazë. Kjo rritje e ritmit të lehtësimit çoi totali vjetor të uljeve në vendet në zhvillim në 3,085 pikë bazë përmes 51 vendimeve, shumë më e lartë se 2,160 pikë bazë në 2024, duke shënuar përpjekjen më të madhe të lehtësimit që nga 2021.
“Inflacioni u mbajt nën kontroll, shumë më tepër se në vendet e zhvilluara, falë një qasje shumë proaktive nga politikëbërësit,” tha Giulia Pellegrini, drejtoreshë menaxhuese në Allianz Global Investors.
Në të njëjtën kohë, vendet në zhvillim regjistruan 625 pikë bazë rritje që nga fillimi i vitit, më pak se gjysma e 1,450 pikëve të vitit 2024. Analistët presin më shumë lehtësime nga ekonomitë në zhvillim.
“Shumë vende të EM mund dhe duhet të fillojnë ciklin e uljeve, si Brazili apo Hungaria, dhe disa të tjera mund ta zgjasin ciklin e tyre,” tha Elina Theodorakopoulou, drejtoreshë menaxhuese në Manulife Investment Management.
