Nga Philippe Aghion, Simon Bunel, Xavier Jaravel
Disa ekonomistë të shquar argumentojnë se revolucioni në inteligjencën artificiale, veçanërisht zhvillimi i shpejtë i AI gjeneruese, do të ketë vetëm efekte të moderuara në rritjen e produktivitetit, por efekte të paqarta negative në punësim, për shkak të automatizimit të shumë detyrave dhe vendeve të punës. Por, çfarë thonë studimet për këtë çështje?
Kur bëhet fjalë për rritjen e produktivitetit, ndikimi i AI mund të funksionojë përmes dy kanaleve të dallueshme: automatizimi i detyrave në prodhimin e mallrave dhe shërbimeve dhe automatizimi i detyrave në prodhimin e ideve të reja. Kur Erik Brynjolfsson dhe bashkëautorët e tij kohët e fundit ekzaminuan ndikimin e AI gjeneruese në agjentët e shërbimit ndaj klientit në një firmë softuerike amerikane, ata zbuluan se produktiviteti midis punonjësve me akses në një asistent të AI u rrit me pothuajse 14% në muajin e parë të përdorimit, më pas u stabilizua në një nivel afërsisht 25% më të lartë pas tre muajsh. Një studim tjetër zbulon përfitime të ngjashme të produktivitetit midis një grupi të ndryshëm punonjësish me njohuri, me punonjësit me produktivitet më të ulët që përjetojnë efektet fillestare më të forta, duke reduktuar kështu pabarazinë brenda firmave.
Duke kaluar nga niveli mikro në makro, në një dokument të vitit 2024, studiuesit morën parasysh dy alternativa për vlerësimin e ndikimit të AI në rritjen e mundshme gjatë dekadës së ardhshme. Qasja e parë shfrytëzon paralelizmin midis revolucionit të AI dhe revolucioneve të kaluara teknologjike, ndërsa e dyta ndjek kuadrin e bazuar në detyra.
Bazuar në qasjen e parë, vlerësohet se revolucioni i AI duhet të rrisë rritjen e produktivitetit agregat me 0,8-1,3 pikë përqindjeje në vit gjatë dekadës së ardhshme. Në mënyrë të ngjashme, duke përdorur formulën e bazuar në detyrë të Acemoglu vlerësohet se AI duhet të rrisë rritjen e produktivitetit agregat me ndërmjet 0.07 dhe 1.24 pikë përqindjeje në vit, me një vlerësim mesatar prej 0.68. Në krahasim, Acemoglu parashikon një rritje prej vetëm 0,07 pikë përqindjeje.
Për më tepër, mesatarja e vlerësuar duhet të shihet si një kufi më i ulët, sepse nuk merr parasysh potencialin e AI për të automatizuar prodhimin e ideve. Nga ana tjetër, vlerësimet nuk marrin parasysh pengesat e mundshme për rritjen, veçanërisht mungesën e konkurrencës në segmente të ndryshme të zinxhirit të vlerës së AI, të cilat tashmë janë të kontrolluara nga firmat superstare të revolucionit dixhital.
Po në lidhje me implikimet e AI për punësimin e përgjithshëm? Në një studim të ri të të dhënave në nivel firme franceze të mbledhura midis 2018 dhe 2020, tregohet se adoptimi i AI është i lidhur pozitivisht me një rritje të punësimit dhe shitjeve totale në nivel firme. Ky zbulim është në përputhje me studimet më të fundit të efekteve të automatizimit në nivel firme në kërkesën për fuqi punëtore dhe mbështet pikëpamjen se adoptimi i AI nxit përfitime produktiviteti duke i ndihmuar firmat të zgjerojnë fushën e biznesit të tyre. Ky efekt produktiviteti duket të jetë më i fortë se efektet potenciale të zhvendosjes së AI (ku AI merr përsipër detyrat që lidhen me lloje të caktuara të punës dhe punëtorëve, duke reduktuar kështu kërkesën për punë). Zbulohet se ndikimi i AI në kërkesën për fuqi punëtore është pozitiv edhe për profesionet që shpesh klasifikohen si të pambrojtura ndaj automatizimit, të tilla si kontabiliteti, telemarketingu dhe puna e sekretarisë. Për të qenë të sigurt, ndërsa përdorime të caktuara të AI (si për shembull për sigurinë dixhitale) çojnë në rritje pozitive të punësimit, përdorime të tjera (proceset administrative) priren të kenë efekte të vogla negative. Por, këto dallime duket se rrjedhin nga përdorime të ndryshme të AI, sesa nga karakteristikat e qenësishme të profesioneve të prekura.
Gjithsesi, rreziku kryesor për punëtorët është se ata do të zhvendosen nga punëtorët e firmave të tjera që përdorin AI, dhe jo nga AI drejtpërdrejtë. Ngadalësimi i ritmit të adoptimit të inteligjencës artificiale ka të ngjarë të jetë vetë-shkatërrues për punësimin vendas, sepse shumë firma do të konkurrojnë ndërkombëtarisht me adoptuesit e AI.
Ndërsa interpretimi i të dhënave tregon se AI mund të nxisë rritjen dhe punësimin, realizimi i këtij potenciali do të kërkojë reforma të përshtatshme politikash. Për shembull, politika e konkurrencës duhet të sigurojë që firmat që dominojnë segmentet e sipërme të zinxhirit të vlerës të mos pengojnë hyrjen e novatorëve të rinj. Studimi zbulon se adoptuesit e AI janë kryesisht shumë më të mëdhenj dhe më produktivë se ata që nuk adoptojnë, duke sugjeruar që ata që janë tashmë në krye janë pozicionuar si fituesit më të mëdhenj të revolucionit të AI.
Për të shmangur rritjen e përqendrimit të tregut dhe fuqinë e rrënjosur në treg, duhet të inkurajohet adoptimin e AI nga firmat më të vogla, gjë që mund të arrihet përmes një kombinimi të politikës së konkurrencës dhe politikës së përshtatshme industriale që përmirëson aksesin në të dhëna dhe fuqinë kompjuterike. Për të rritur potencialin e punësimit të AI dhe për të minimizuar efektet e saj negative tek punëtorët, qasja me bazë të gjerë në arsimin me cilësi të lartë, së bashku me programet e trajnimit dhe politikat aktive të tregut të punës, do të jetë thelbësore.
Revolucioni i ardhshëm teknologjik tashmë është duke u zhvilluar. E ardhmja e të gjitha vendeve dhe ekonomive do të varet nga vullneti dhe aftësia e tyre për t’u përshtatur me të.
