CE Report paraqet një intervistë ekskluzive me Yllka Lezo, Kryeredaktore e Gazetës Diaspora Shqiptare, ku diskutohet mobilizimi i komuniteteve shqiptare në përgjigje të proceseve gjyqësore në Dhomat e Specializuara të Kosovës në Hagë.
Çfarë mesazhi synojnë të përcjellin organizatorët përmes këtyre protestave drejt institucioneve ndërkombëtare?
Mesazhi kryesor drejtuar institucioneve ndërkombëtare është një thirrje për drejtësi, ekuilibër dhe saktësi historike. Organizatorët nuk e refuzojnë vetë konceptin e drejtësisë, por vënë në pikëpyetje një qasje gjyqësore që ata e perceptojnë si selektive dhe të ndikuar politikisht. Përmes protestave paqësore, ata synojnë t’u kujtojnë aktorëve ndërkombëtarë se Ushtria Çlirimtare e Kosovës lindi në një kontekst shtypjeje dhe lufte, dhe se kjo realitet historik nuk mund të shkëputet nga asnjë vlerësim ligjor. Mesazhi është i qartë: drejtësia duhet të jetë e paanshme dhe nuk duhet të kriminalizojë një lëvizje të tërë çlirimtare.
Si e vlerësojnë pjesëmarrësit drejtësinë e procesit gjyqësor që po zhvillohet aktualisht në Hagë?
Shumë pjesëmarrës shprehin shqetësim të thellë lidhur me atë që ata e shohin si mungesë ekuilibri në procesin gjyqësor. Sipas tyre, procedurat në Dhomat e Specializuara të Kosovës mbështeten në narrativa të kontestuara, përfshirë akuza që burojnë nga raporte që kurrë nuk janë vërtetuar përfundimisht. Klasifikimi i UÇK-së si një “ndërmarrje e përbashkët kriminale” shihet si veçanërisht problematik, pasi rrezikon të shndërrojë përgjegjësinë individuale në faj kolektiv. Ky perceptim ka çuar në një ndjenjë më të gjerë mosbesimi ndaj Gjykatës dhe aftësisë së saj për të dhënë drejtësi vërtet të paanshme.
Çfarë roli luajnë protestat rajonale dhe ato të diasporës në formësimin e ndërgjegjësimit publik për këtë çështje?
Protestat rajonale dhe ato të diasporës luajnë një rol kyç në ndërkombëtarizimin e debatit. Ato sigurojnë që shqetësimet lidhur me proceset në Hagë të mos mbeten të kufizuara vetëm në Kosovë, por t’u përcillen audiencave në mbarë Evropën dhe më gjerë. Për komunitetet e diasporës, këto protesta lidhen gjithashtu me ruajtjen e kujtesës historike, dinjitetit dhe identitetit kolektiv.
Kemi parë më herët forcën dhe ndikimin e diasporës shqiptare në avancimin e çështjeve kombëtare. Një shembull i qartë është njohja ndërkombëtare e shtetit të pavarur të Kosovës, ku angazhimi i diasporës luajti një rol të rëndësishëm dhe, në shumë raste, vendimtar përmes advokimit, lobimit dhe pranisë së vazhdueshme publike. Në këtë kontekst, mobilizimi aktual i diasporës përfaqëson një vazhdimësi të këtij angazhimi qytetar – duke synuar të ndikojë opinionin publik, narrativat mediatike dhe, në fund, ndërgjegjësimin e institucioneve ndërkombëtare.
Duke u mobilizuar në mënyrë paqësore në qytete si Shkupi, Tirana dhe kryeqytete të ndryshme evropiane, protestuesit synojnë të riafirmojnë se kjo çështje ka një rëndësi më të gjerë rajonale dhe historike, që shkon përtej sallës së gjyqit dhe hyn në sferën e përgjegjësisë kolektive dhe llogaridhënies ndërkombëtare.
Si u përgjigjen organizatorët kritikave lidhur me natyrën politike të këtyre demonstratave?
Organizatorët, në përgjithësi, e hedhin poshtë idenë se këto protesta janë partiake apo të motivuara politikisht. Përkundrazi, ata i paraqesin ato si veprime qytetare dhe morale, të rrënjosura në kujtesën dhe dinjitetin kolektiv. Edhe pse çështja në mënyrë të pashmangshme ka peshë politike, demonstratat paraqiten si reagim ndaj asaj që perceptohet si padrejtësi, dhe jo si përpjekje për të ndërhyrë në pavarësinë e gjyqësorit. Nga ky këndvështrim, protesta paqësore shihet si një e drejtë demokratike dhe një mjet legjitim për të shprehur shqetësim.
A janë planifikuar protesta të tjera apo veprime të koordinuara në javët në vijim?
Bazuar në deklaratat publike të organizatorëve, ka gjasa që protesta dhe veprime të tjera të koordinuara të pasojnë, si në rajon ashtu edhe në diasporë. Këto veprime pritet të mbeten paqësore dhe të përqendruara në rritjen e ndërgjegjësimit, më shumë sesa në konfrontim. Vazhdimësia e këtyre demonstratave pasqyron një ndjenjë urgjence të qëndrueshme mes mbështetësve, të cilët besojnë se heshtja do të barazohej me bashkëfajësi në atë që ata e shohin si një padrejtësi në vazhdim.
