Inteligjenca artificiale po ndryshon rrënjësisht tregun e punës dhe mënyrën si funksionon ekonomia. Megjithëse prindërit vijojnë të shpenzojnë shuma të mëdha për arsimin e fëmijëve të tyre, shumë profesione të mësuara në universitete po rezultojnë të jenë të vjetruara ose drejt zhdukjes. Gjithnjë e më shumë ekspertët po vënë në dyshim vlerën reale të diplomave universitare.
Alex Karp, drejtues ekzekutiv i kompanisë së njohur teknologjike Palantir, është shprehur së fundmi se studentët që dalin nga universitetet elitare vetëm me “njohuri të përgjithshme” janë të pafavorizuar në tregun e sotëm të punës. Sipas tij, nuk mjafton më të diplomohesh në një shkollë prestigjioze; nevojiten aftësi të specializuara dhe praktika. Ai solli si shembull detyra teknike, si shkrimi i programeve të përdorura në luftën kundër terrorizmit apo aftësia për të ndërtuar fabrika me precizion të lartë, duke theksuar se këto janë aftësi të cilat tregu i punës i vlerëson realisht.
Karp shtoi se e imagjinon botën shumë më lehtë, ku 30–40% e detyrave që kryhen në ekonomi do të bëhen nga IA në një të ardhme jo shumë të largët. Kjo vjen në një kohë kur sistemi i arsimit të lartë është kritikuar gjithnjë e më shumë për programe të cilat nuk përkthehen në punësim dhe për barrën e lartë financiare që i shtohet studentëve. Statistikat dëshmojnë se në një të tretën e kolegjeve, studentët pas diplomimit fitojnë më pak se një person me shkollë të mesme. Në të njëjtën kohë, vendet e punës për pozicione fillestare kanë rënë me 35% që nga janari 2023, ndërsa numri i njerëzve që kërkojnë punë për më shumë se gjashtë muaj është rritur mbi 50% gjatë dy viteve të fundit. Kjo situatë ka shkaktuar zhgënjim të thellë, veçanërisht te gjenerata e re.
Deputeti i Nju Jorkut, Zohran Mamdani, i cili ka fituar mbështetje të gjerë nga të rinjtë, shprehet se më e rëndësishme se diploma është aftësia për të mësuar dhe për t’u përshtatur. Ai thekson se “aftësia për të mësuar, për t’u adaptuar dhe për të kuptuar çfarë u duhet njerëzve” është elementi më i rëndësishëm për suksesin profesional. Megjithatë, shumë universitete nuk arrijnë ta ofrojnë këtë lloj formimi praktik dhe fleksibël.
Karp beson se njerëzit që nuk kanë diploma katërvjeçare mund të kenë sukses të madh nëse dinë të shfrytëzojnë mundësitë që sjell inteligjenca artificiale. Për këtë arsye, ai sugjeron që vëmendja të mos fokusohet vetëm te universiteti, por të merren parasysh edhe shkollat profesionale, programet e certifikimit, profesionet praktike dhe fushat teknike. Platforma të reja, si OpenAI Academy, që ofrojnë trajnime mbi teknologjinë dhe IA, po shfaqen si alternativa premtuese ndaj arsimit tradicional.
Megjithatë, ka fusha ku faktori njerëzor mbetet i pazëvendësueshëm. Profesione si infermieria, edukimi i hershëm dhe shkencat e ndërtimit vazhdojnë të jenë thelbësore për shoqërinë dhe pritet të mbeten të qëndrueshme edhe në të ardhmen, pavarësisht zhvillimeve teknologjike. Edhe pse këto profesione mund të ndihmohen nga IA, ato prapë do të kërkojnë aftësi njerëzore dhe ndërveprim.
Edhe Sam Altman, një prej figurave kryesore të industrisë së IA, thekson se inteligjenca artificiale do të jetë shumë e mirë në disa detyra dhe më pak efikase në të tjera, por kreativiteti dhe mendimi njerëzor do të mbeten thelbësorë. Sipas tij, njerëzit do të vazhdojnë të jenë në qendër të sistemit ekonomik e shoqëror.
Në përfundim, epoka e inteligjencës artificiale po sjell ndryshime të mëdha në mënyrën se si mësojmë dhe punojmë. Universiteti nuk është më domosdoshmërisht rruga e vetme drejt suksesit. Aftësitë praktike, gatishmëria për t’u përshtatur dhe mënyra se si përdorim teknologjinë po bëhen po aq të rëndësishme, madje ndonjëherë edhe më të rëndësishme se diploma universitare. E ardhmja i takon atyre që dinë të mësojnë vazhdimisht, të përshtaten shpejt dhe të përdorin teknologjinë për të arritur rezultate konkrete.
