CEO i Tesla-s, Elon Musk, deklaroi në Forumin e Investimeve SHBA–Arabia Saudite në Uashington se brenda dy dekadave të ardhshme puna nuk do të jetë më e domosdoshme, pasi robotët do të marrin përsipër shumicën e proceseve të prodhimit dhe shërbimeve.
“Parashikimi im është që puna do të bëhet opsionale. Do të jetë si të luash sport ose videolojë,” tha Musk. “Ashtu si mund të shkosh në dyqan për të blerë perime, ose mund t’i rritësh në oborrin tënd. Është shumë më e lodhshme të rritësh vetë perimet, por disa e bëjnë sepse u pëlqen procesi.”
Sipas tij, kjo botë e re do të jetë e mundur falë miliona robotëve që do të rrisin produktivitetin global. Për këtë arsye, Musk e ka zgjeruar vizionin e Tesla-s përtej makinave elektrike, duke e lidhur vlerën e ardhshme të kompanisë me robotikën dhe inteligjencën artificiale. Ai ka theksuar se 80% e vlerës së Tesla-s në të ardhmen mund të vijë nga robotët Optimus, pavarësisht se prodhimi i tyre është shtyrë disa herë.
“Me përparimin e AI-së, paraja do të humbasë rëndësinë”
Në një botë ku puna nuk është më e nevojshme, Musk thotë se edhe paratë do të humbasin rolin e tyre tradicional.
Ai u referua serisë “Culture” të shkrimtarit Iain M. Banks, ku një civilizim i avancuar me superinteligjencë jeton në një shoqëri pas-mungesës, pa ekonomi të bazuar te paratë.
“Në ato libra, paraja nuk ekziston,” tha Musk. “Dhe nëse teknologjia vijon të përmirësohet, paratë do të pushojnë së qeni të rëndësishme edhe në botën reale.”
Në konferencën Viva Technology 2024, Musk foli edhe për një koncept që e quajti “të ardhura universale të larta”, një formë e ngjashme me të ardhurat bazë universale që propozohet edhe nga CEO i OpenAI, Sam Altman. Idetë e tyre mbështeten tek ideja e një ekonomie ku mallrat dhe shërbimet nuk do të mungojnë, ndaj shoqëria do të duhet të krijojë një sistem të ri shpërndarjeje.
A është e mundur kjo botë që përshkruan Musk?
Ekonomistët thonë se vizioni i tij është i mundshëm teorikisht, por ka shumë pengesa praktike.
1. Robotët mbeten shumë të shtrenjtë
Ndërsa inteligjenca artificiale po bëhet më e lirë, robotët fizikë janë akoma të kushtueshëm dhe të specializuar, gjë që e ngadalëson adoptimin e tyre në treg.
Ioana Marinescu, profesoreshë e politikave publike në Universitetin e Pensilvanisë, shpjegoi se teknologjia robotike ka ecur me hap shumë më të ngadaltë se AI-ja:
“Robotët janë të shtrenjtë dhe të vështirë për t’u shkallëzuar,” tha ajo për Fortune. “Ne e dimë që zhvillimi teknologjik has në kufizime pas një pike të caktuar.”
2. Automatizimi real po ecën më ngadalë se frika
Pavarësisht frikës se AI do të shkatërrojë punët, një raport i Yale Budget Lab ka gjetur se tregu i punës nuk ka përjetuar ende një tronditje të madhe nga automatizimi që prej publikimit të ChatGPT në vitin 2022.
3. Edhe nëse puna bëhet e panevojshme, politika nuk është gati
Samuel Solomon, profesor ekonomie në Universitetin Temple, tha se sfida më e madhe do të jetë sistemi politik, jo teknologjia:
“Pyetja është: A do ta ndajnë vendimmarrësit pasurinë e krijuar nga AI? A do të përfitojnë të gjithë?” tha ai.
Aktualisht, përfitimet e bumit të AI-së po shkojnë kryesisht te kompanitë gjigante të teknologjisë dhe tek më të pasurit, duke thelluar ndarjen mes klasave.
Në një shoqëri pa punë, a do të jenë njerëzit të lumtur?
Ekspertët ngrejnë pyetje më të thella, përtej ekonomisë.
Profesor Anton Korinek, nga Universiteti i Virxhinias, thotë se nëse puna humbet vlerën ekonomike, do të duhet të ristrukturojmë mënyrën se si kuptojmë kuptimin e jetës.
Studime afatgjata, si ai 80-vjeçar i Harvardit, tregojnë se njerëzit nxjerrin kënaqësi dhe lidhje të rëndësishme kryesisht nga puna.
“Në një botë ku kompjuterët dhe robotët i bëjnë të gjitha më mirë se ne, pyetja do të jetë: A gjen njeriu kuptim?” tha Musk në një deklaratë të mëparshme. “Ndoshta roli ynë do të jetë t’i japim kuptim vetë AI-së.”
