Viti 2025 filloi me 42 urgjenca shëndetësore që prekin 305 milionë njerëz në mbarë botën, sipas autoriteteve globale shëndetësore.
Krizat kryesore shëndetësore në botë lindin nga fatkeqësitë humanitare, duke përfshirë luftërat, paqëndrueshmërinë politike dhe zhvendosjen, ndryshimet klimatike dhe shpërthimet e sëmundjeve, tha Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) në një raport të ri.
Këto konflikte mund të prishin shërbimet mjekësore si fushatat e vaksinimit, të kufizojnë aksesin e njerëzve në ujë të pastër dhe kushte sanitare, të rrisin kequshqyerjen dhe përhapjen e infeksioneve, të dëmtojnë shëndetin mendor të njerëzve dhe të shohin objektet e kujdesit shëndetësor të sulmuara, për të mos përmendur numrin e të vdekurve nga vetë fatkeqësitë, sipas organizatës.
“Shpërndarja e kujdesit shëndetësor është thelbësore për ndërtimin e paqes,” u tha gazetarëve gjatë një konference për shtyp Dr Mike Ryan, i cili drejton programin e urgjencave shëndetësore të OBSH-së.
Agjencia tha se 17 nga 42 urgjencat shëndetësore me të cilat përballet globi këtë vit janë kriza të “shkallës së tretë” – lloji më i rëndë.
Ja një vështrim më i afërt i krizave më serioze me të cilat përballet bota në vitin 2025.
Lufta në Ukrainë
Sistemi shëndetësor i Ukrainës është goditur që kur Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë në 2022.
Ka pasur më shumë se 200 sulme në objektet e kujdesit shëndetësor, të cilat kanë shkaktuar “dëm të konsiderueshëm dhe kanë shuar shpresat”, tha shefi i OBSH-së Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus gjatë konferencës.
Lufta e Ukrainës është e vetmja emergjencë shëndetësore e nivelit të lartë në Evropë, me më shumë se 12.7 milionë njerëz në nevojë për ndihmë mjekësore, vlerëson OBSH.
Konfliktet izraelite me Hamasin dhe Hezbollahun
Më shumë se 46,600 palestinezë janë vrarë që nga tetori 2023, kur Izraeli filloi një sulm ajror dhe tokësor në Gaza.
Lufta ka shkatërruar spitalet e Gazës dhe sipas OBSH-së, më shumë se 3 milionë njerëz tani kanë nevojë për mbështetje mjekësore në Gaza dhe Bregun Perëndimor. Në Liban, rreth 1.2 milionë njerëz u zhvendosën nga forcat izraelite pasi grupi militant libanez Hezbollah lëshoi raketa në Izrael në vitin 2023.
Ndërsa të dy palët arritën një marrëveshje armëpushimi në nëntor, tani ka vetëm katër spitale funksionale në zonat e prekura nga konflikti, tha OBSH. Punonjësit e ndihmës atje po përpiqen të sigurojnë që shërbimet thelbësore, përfshirë kujdesin ndaj traumës, të mbeten të disponueshme ndërsa ndihmojnë në rindërtimin e sistemit shëndetësor për libanezët e kthyer.
Lufta civile e Sudanit
Sudani është përballur me 141 sulme ndaj objekteve të kujdesit shëndetësor që nga shpërthimi i luftës së tij civile në vitin 2023, me 39% të qendrave mjekësore të raportuara të shkatërruara ose jofunksionale, sipas OBSH-së. Përveç kësaj, Mjekët pa Kufij (MSF) njoftuan këtë muaj se do të tërhiqen nga një spital pas një sulmi në repartin e urgjencës. Rreth 30.4 milionë njerëz në Sudan kanë nevojë për kujdes mjekësor urgjent, tha OBSH.
Pasojat në Siri dhe Afganistan
Sistemi shëndetësor i Sirisë u dobësua shumë kohë përpara rrëzimit të presidentit Bashar al-Assad në dhjetor, i cili hapi rrugën për dhjetëra mijëra refugjatë për t’u kthyer në vend. Më shumë se 16.7 milionë sirianë kishin nevojë për ndihmë shëndetësore vitin e kaluar, tha OBSH, dhe ky numër ka të ngjarë të rritet në vitin 2025.
Ndërkohë, rreth 14.3 milionë njerëz kanë nevojë për ndihmë shëndetësore në Afganistan, ku dy dekada lufte dhe kontrolli i shtrënguar i talebanëve që nga viti 2021 e kanë lënë sistemin shëndetësor “të fragmentuar dhe me mungesë të madhe burimesh”, tha OBSH.
Rritja e pasigurisë në Haiti
Dobësimi i institucioneve shtetërore dhe rritja e dhunës së bandave kanë bërë që afërsisht 40% e haitianëve të kenë nevojë për kujdes urgjent mjekësor, tha OBSH. Vendi po përballet gjithashtu me një epidemi të vazhdueshme kolere.
Kërcënimet e mbivendosura në Afrikë dhe Azi
Në Mianmar, konflikti në rritje midis budistëve dhe myslimanëve, i shoqëruar me zhvendosjen, fatkeqësitë natyrore, problemet ekonomike dhe rrezikun e shpërthimit të kolerës, po rrezikon miliona njerëz, tha OBSH.
Në Jemen, më shumë se 19.5 milionë njerëz kanë nevojë për kujdes mjekësor si pasojë e krizave mjedisore dhe konfliktit. Vendi është shtyrë drejt zisë së bukës, ndërkohë që sëmundjet e parandalueshme me vaksina si difteria dhe kolla e mirë vazhdojnë të përhapen. Rreth 21.4 milionë njerëz kanë nevojë për ndihmë shëndetësore në Etiopi, ku fatkeqësitë si thatësira, përmbytjet dhe rrëshqitjet e dheut, plus shpërthimet e kolerës dhe malaries dhe dhuna e vazhdueshme janë të gjitha kërcënimet kryesore për shëndetin.
Në Sudanin e Jugut, sektori i shëndetësisë është gjymtuar nga shpërthimet e malaries dhe fruthit dhe ka qenë e vështirë që ndihma humanitare të rrjedhë për shkak të sigurisë dhe çështjeve burokratike.
Ndërkohë, Republika Demokratike e Kongos (DRC) po merret me rastet e vazhdueshme të mpox, kolerës, fruthit, poliomielitit dhe COVID-19, si dhe sfidat e sigurisë, pasiguria ushqimore dhe fatkeqësitë natyrore që çojnë në rreth 13 milionë njerëz në kujdes mjekësor emergjent.
