Komisioni i ri i BE-së pret bashkëpunim dhe dialog të mëtejshëm me administratën e ardhshme Trump, veçanërisht për sigurinë dhe mbrojtjen, por me një fokus të qartë në reduktimin e varësisë së bllokut në afat të gjatë, është shprehur komisioneri i parë i bllokut për mbrojtjen dhe hapësirën, Andrius Kubilius.
“Nëse kundërshtarët autoritarë po bashkohen, duke iu referuar Rusisë, Iranit, Koresë së Veriut dhe Kinës, demokracitë gjithashtu duhet të bashkohen”, tha Kubilius.
Ish-kryeministri i Lituanisë përmendi nevojën për një rishikim të “Big Bang” të industrisë së mbrojtjes evropiane, si në planin afatshkurtër, për të cilin furnizuesit joanëtar të BE-së si SHBA-të do të luajnë një rol kyç, ashtu edhe në terma afatgjatë, ku Sektori do të kërkojë garanci para rritjes së mëtejshme të kapaciteteve, investimeve dhe pavarësisë nga furnitorët e huaj.
Midis shkurtit 2022 dhe mesit të 2023, 75% e porosive të reja të shpallura publikisht për sektorin e mbrojtjes të BE-së erdhën nga jashtë Evropës, sipas Industrisë Evropiane të Hapësirës Ajrore, Sigurisë dhe Mbrojtjes (ASD).
Ekzekutivi i BE-së e njeh varësinë e industrisë së mbrojtjes si një problem dhe është i përkushtuar për të siguruar një “partneritet të fortë transatlantik” në mbrojtje, tha Guillaume de La Brosse, kreu i njësisë së politikës industriale të mbrojtjes, duke shtuar se çekuilibri përfundimisht do të duhet të korrigjohet.
“Ajo që ne me të vërtetë duhet të bëjmë është të reduktojmë varësitë tona në terma afatgjatë. Kjo është mënyra se si ne mund t’i justifikojmë taksapaguesve tanë se po investojmë shumë në mbrojtje”, argumentoi de La Brosse.
Por, në planin afatshkurtër, shtetet anëtare në Këshill janë ende të ndara rreth asaj se sa të rrepta duhet të jenë kushtet për vendet e treta për të hyrë në fondet e reja të BE-së, me vende të tilla si Polonia dhe Holanda që dëshirojnë të prezantojnë fleksibilitet më të madh për kompanitë e huaja të mbrojtjes për të hyrë në BE. Delegacionet e BE-së po negociojnë aktualisht për të kërkuar që projektet e mbrojtjes të marrin të paktën 65% të komponentëve të tyre nga brenda bllokut në mënyrë që të marrin fonde nga programi i propozuar 1.5 miliardë euro për Industrinë e Mbrojtjes Evropiane (EDIP).
Presidenca hungareze është e vendosur të arrijë një marrëveshje për EDIP deri në fund të vitit dhe ambasadorët do të diskutojnë sërish dosjen nesër, tha një diplomat i lartë i BE-së. Pavarësisht tensioneve midis shteteve anëtare mbi kriteret e pranueshmërisë së programit, zyrtari i lartë i BE-së ishte i bindur se Komisioni nuk po promovonte një qëndrim proteksionist.
“Ne nuk po ndërtojmë Evropën “Fortesa”. Ne nuk po ndikojmë në politikat e prokurimit të shteteve anëtare. Shtetet anëtare janë ende të lira të prokurojnë në mënyrën që duan”, tha de la Brosse.
Në fund të shtatorit, 28 kompani evropiane të mbrojtjes, duke përfshirë Leonardo, SAAB, Airbus, Rheinmetall dhe Indra, dërguan një dokument qëndrimi tek vendet anëtare duke kërkuar që mbështetja financiare e BE-së të synohej në sektorin e brendshëm.
Nënshkruesit donin që financimi të kufizohej për produktet ku të paktën 65% vinin nga brenda bllokut, por kompanitë franceze kërkuan një shifër deri në 80%.
“Kjo qasje nuk do t’i pengojë shtetet anëtare të blejnë nga furnizues jo-BE ose të bashkëpunojnë me partnerë të tjerë evropianë me mendje të njëjtë, jo të asociuar, si Mbretëria e Bashkuar, jashtë kuadrit të këtij instrumenti të financuar nga BE”, shtuan nënshkruesit.
