Tregu i strehimit në Shqipëri po përjeton një fazë të gjatë rritjeje të çmimeve, e cila po reflektohet me intensitet gjithnjë e më të madh edhe në tregun e qirave. Analiza e fundit e Bankës së Shqipërisë tregon se rritja e çmimeve të banesave, e nisur me ritme të forta që nga fundviti 2020, ka krijuar një presion mbi normat e qirasë, duke çuar në një përshpejtim të dukshëm të inflacionit të shërbimit të strehimit.
Sipas të dhënave, treguesi i çmimit të banesave ka shënuar një rritje të vazhdueshme, duke arritur nivele historikisht të larta në tremujorin e tretë të vitit 2025. Kjo rritje është rezultat i një kombinimi faktorësh, që nis nga kërkesa e lartë e brendshme dhe investimet e shumta nga emigrantët, deri tek kostot e ndërtimit, të cilat janë rritur në mënyrë të pandërprerë për shkak të materialeve, pagave dhe presioneve të tregut. Një pjesë e konsiderueshme e blerjeve të pasurive të paluajtshme vijon të gjenerohet nga kërkesa e fortë për investim, e cila e konsideron tregun e banesave më të favorshëm sesa depozitat apo instrumentet tradicionale të kursimit. Rrjedhimisht, çmimet e banesave janë rritur me ritme më të larta se çdo nënkategori tjetër të tregut të pasurive të paluajtshme.
Efekti i kësaj rritjeje ka nisur tashmë të transmetohet qartë edhe në tregun e qirave. Banka e Shqipërisë vëren se inflacioni i qirave gjatë tremujorit të tretë ka arritur në 5.8 për qind, një ritëm që është rreth trefishi i mesatares së një viti më parë dhe mbi dy herë e gjysmë më i lartë se mesatarja e viteve 2021–2025. Kjo rritje ka çuar në një zgjerim të kontributit të qirave në inflacionin total, i cili është ngjitur në 0.8 pikë përqindje, nga vetëm 0.3 pikë përqindje në periudhën paraardhëse. Ky është një ndryshim i rëndësishëm, që e vendos qiranë mes faktorëve kryesorë që po nxisin inflacionin e përgjithshëm në vend.
Rritja e qirave nuk ka ndodhur në vakum, por është një reagim i natyrshëm ndaj rritjes së qëndrueshme të çmimeve të banesave. Tregu i qirave zakonisht përcjell me vonesë ndryshimet në tregun e shitjes, pasi nevojiten disa cikle rinovimi kontratash që pronarët të përditësojnë çmimet në përputhje me realitetin e ri të tregut. Megjithatë, presioni nuk vjen vetëm nga ana e ofertës. Kërkesa për qira ka mbetur e lartë, veçanërisht në qytetet e mëdha, ku flukset e popullsisë nga zonat e tjera të vendit, rritja e numrit të studentëve dhe prezenca gjithnjë e më e madhe e punëtorëve të huaj po krijojnë një presion shtesë mbi kapacitetet ekzistuese. Kjo sjell një tendencë të natyrshme rritëse të normave të qirasë, e cila tashmë po matet qartë në statistikat zyrtare.
Megjithëse qiratë janë rritur, dinamika e tyre mbetet ende më e moderuar krahasuar me rritjen e çmimeve të banesave. Grafiku i Bankës së Shqipërisë e tregon qartë se çmimet e banesave kanë ndjekur një trajektore dukshëm më të pjerrët, duke u rritur më shpejt dhe më fort gjatë viteve të fundit. Kjo krijon një lloj hendeku, ku qiratë e ndjekin vetëm pjesërisht ritmin e rritjes së çmimeve të pasurive të paluajtshme. Megjithatë, tremujori i tretë i vitit 2025 shënon një prej momenteve kur tregu i qirave po tregon rritjen më të fortë historikisht, çka sinjalizon se ky hendek mund të fillojë të ngushtohet në të ardhmen.
Në analizën e Bankës së Shqipërisë, kontributi i qirave në inflacion pritet të mbetet i lartë edhe në muajt në vijim. Kjo sepse normat e qirasë kanë një inerci të natyrshme më të madhe se grupet e tjera të shërbimeve dhe nuk pësojnë luhatje të menjëhershme. Për më tepër, kërkesa e lartë në tregun urban dhe çmimet e larta të banesave nuk tregojnë shenja rënieje, duke krijuar kushtet për një presion të qëndrueshëm në këtë segment të tregut.
Në tërësi, panorama e tregut të strehimit tregon një strukturë të qartë presionesh: çmimet e banesave vijojnë të rriten me shpejtësi, qiratë po përshpejtohen dhe po rritet në mënyrë të drejtpërdrejtë inflacioni, ndërsa tregu i shërbimeve të lidhura me turizmin mbetet i ekspozuar ndaj kostove të larta. Kjo situatë sugjeron se tregu i strehimit në Shqipëri po hyn në një fazë më të ndërlikuar, ku zhvillimet e çmimeve të pasurive të paluajtshme kanë potencialin të ndikojnë jo vetëm sektorin privat të banimit, por edhe politikat makroekonomike dhe ritmin e inflacionit në nivel kombëtar.
