Eksporti i shërbimeve të dixhitalizuara mund të jetë një potencial i rëndësishëm për të ardhmen e ekonomisë shqiptare.
Në fjalën e tij gjatë prezantimit të raportit të tranzicionit të Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), Guvernatori i Bankës së Shqipërisë, Gent Sejko, tha se politikat industriale sot nuk kanë të bëjnë me mbrojtjen e industrive të vjetra, por me nxitjen e sektorëve të së ardhmes, që mund të rriten, të shkallëzohen dhe të krijojnë vlerë të qëndrueshme.
Ai theksoi se për shumë vende të BERZH-it, përfshirë Shqipërinë, rruga drejt rritjes përmes eksporteve tradicionale industriale është bërë më e vështirë. Në vend të saj, po shfaqet një mundësi e re: eksporti i shërbimeve të dixhitalizuara dhe të tregueshme ndërkombëtarisht.
Këto “shërbime të inovacionit global” — si teknologjia e informacionit, dizajnimi, logjistika dhe analiza e të dhënave — janë jo vetëm burim i rritjes së produktivitetit dhe vendeve të reja pune, por gjithashtu më të qëndrueshme ndaj luhatjeve të rritjes së brendshme, flukseve të kapitaleve, apo krizave në tregjet globale. Modele të ngjashme janë ndjekur nga shumë vende, ku kompanitë përfitojnë nga qasja në klientë në distancë, përmes internetit, dhe furnizojnë shërbime nga qendrat e Evropës Qendrore dhe Lindore te bankat dhe korporatat në të gjithë botën. Edhe Shqipëria ka potencialin ta ndjekë këtë model.
Sipas tij, pikë kyçe do të ndihmonte Shqipërinë duke iu dashur të harmonizuar me procesin e integrimit në SEPA — një zonë unike pagesash në euro që mbulon të gjitha vendet e BE-së. Sipas Sejkos, Shqipëria ka përfituar tashmë nga rritja e numrit të emigrantëve dhe transaksioneve të tyre financiare. Përveç kësaj, anëtarësimi në SEPA na afron me tregjet europiane dhe redukton kostot e transaksioneve ndërkombëtare me 30%.
Ai theksoi gjithashtu nevojën për përfshirje dhe qëndrueshmëri.
“Politikat industriale nuk duhet të fokusohen vetëm te sektorët ku kemi potencial për të fituar në tregjet globale, por edhe te ata që janë jetikë për punësimin dhe kohezionin social brenda vendit. Ato duhet të mbështeten nga politika vendore të përshtatura për kontekste specifike — si zonat ekonomike të veçanta — duhet të dizenjohen me kujdes, duke theksuar karakteristikat specifike lokale e rajonale. Gjithashtu, nxitmas strukturore duhet të fokusohen te firmat me potencial të lartë. Të dhënat tregojnë se firmat e reja dhe dinamike janë nxitësit kryesorë të punësimit dhe inovacionit. Politikat të orientuara për stimulimin e tyre, si: të garantcië e kredive, huatë me interes të subvencionuar apo programet për mbështetjen e menaxhimit dhe aftësive të sipërmarrësve janë ndër më efektivet”, tha sërish Guvernatori.
Sipas tij, “të debatosh për politikat industriale dhe drejtimet e zhvillimit, roli i bankës qendrore, ndonëse jo drejtpërdrejt, është i qenësishëm dhe i pazëvendësueshëm.
Banka qendrore nuk bën politikë industriale, por mund të kontribuojë në të si garancuese e stabilitetit makroekonomik dhe financiar – kusht themelor për zhvillim të qëndrueshëm”.
Stabiliteti i çmimeve, sistemet financiare funksionale, një sektor bankar dhe një sistem pagesash modern janë thelbësore për:
• Rritjen e besimit të konsumatorëve dhe bizneseve — janë parakushte të rëndësishme për investime afatgjata dhe nxitjen e inovacionit;
• Përshtatjen e teknologjive të reja që do të mundësojnë pjesëmarrjen e ndërmarrjeve shqiptare në zinxhirët globalë të vlerës;
• Zbutjen e kostove të transaksioneve për pagesat ndërkombëtare. Anëtarësimi në SEPA, përmendur më lart, është një shembull konkret në këtë drejtim.
“Për të gjitha këto arsye, ne mbetemi të angazhuar dhe të vendosur që Banka e Shqipërisë të do të vazhdojë të japë kontributin sa më të gjerë në këtë drejtim, e harmonizuar plotësisht me politikat kombëtare të zhvillimit”, theksoi Sejko.
Ai përfundoi duke kujtuar, po të kujdeshëm: “të hartojmë politika industriale të zgjuara dhe gjithëpërfshirëse, që përputhen me aspiratat tona afatgjata. Mbi të gjitha, duhet të investojmë jo vetëm në sektorët e ekonomisë, por edhe te njerëzit, si zgjidhje bazë e fuqisë punëtore, si dhe te institucionet dhe infrastrukturat që do ta definojnë Shqipërinë e së nesërmes, në rrugëtimin tonë drejt integrimit evropian, si një hapësirë mundësish për një transformim të pandërprerë,” tha Sejko.
