Gjetjet amerikane që sugjerojnë se plakja nuk është një proces i ngadaltë dhe i qëndrueshëm mund të shpjegojë rritjen e problemeve shëndetësore në mosha të caktuara.
Nëse keni vënë re një grumbullim të papritur të rrudhave, dhimbjeve ose një ndjesi të përgjithshme se jeni rritur pothuajse brenda natës, mund të ketë një shpjegim shkencor. Hulumtimet sugjerojnë se në vend që të jetë një proces i ngadaltë dhe i qëndrueshëm, plakja ndodh në të paktën dy shpërthime të përshpejtuara.
Studimi, i cili gjurmoi mijëra molekula të ndryshme te njerëzit e moshës 25 deri në 75 vjeç, zbuloi dy valë të mëdha ndryshimesh të lidhura me moshën rreth moshës 44 vjeç dhe përsëri në moshën 60 vjeç. Gjetjet mund të shpjegojnë pse rriten në disa çështje shëndetësore, duke përfshirë problemet muskuloskeletore dhe sëmundjet kardiovaskulare ndodhin në mosha të caktuara.
Lexoni edhe: Si të kujdeseni për të patur kocka të forta në çdo moshë
“Ne nuk po ndryshojmë vetëm gradualisht me kalimin e kohës. Ka disa ndryshime vërtet dramatike,” tha Prof Michael Snyder, një gjenetist dhe drejtor i Qendrës për Gjenomikë dhe Mjekësi të Personalizuar në Universitetin Stanford dhe autor i lartë i studimit.
“Rezulton se mesi i viteve 40 është një kohë ndryshimesh dramatike, siç është fillimi i viteve 60 dhe kjo është e vërtetë pavarësisht se në cilën klasë molekulash shikoni.”
Hulumtimi gjurmoi 108 vullnetarë, të cilët dorëzonin mostra gjaku dhe jashtëqitjeje, si dhe shtupa të lëkurës, gojës dhe hundës çdo disa muaj për nga një deri në gati shtatë vjet. Studiuesit vlerësuan 135,000 molekula të ndryshme (ARN, proteina dhe metabolitë) dhe mikrobe (bakteret, viruset dhe kërpudhat që jetojnë në zorrët dhe në lëkurën e pjesëmarrësve).
Bollëku i shumicës së molekulave dhe mikrobeve nuk u zhvendos në një mënyrë graduale, kronologjike. Kur shkencëtarët kërkuan grupe molekulash me zhvendosjet më të mëdha, ata zbuluan se këto transformime prireshin të ndodhnin kur njerëzit ishin në mesin e të 40-tave dhe në fillim të të 60-tave.
Rritja e plakjes nga mesi i viteve 40 ishte e papritur dhe fillimisht u supozua se ishte rezultat i ndryshimeve perimenopauzale tek gratë që prishnin rezultatet për të gjithë grupin. Por të dhënat zbuluan se ndryshime të ngjashme po ndodhin edhe te meshkujt në mesin e të 40-tave.
“Kjo sugjeron që ndërsa menopauza ose perimenopauza mund të kontribuojnë në ndryshimet e vërejtura tek gratë në mesin e të 40-tave, ka të ngjarë të tjerë faktorë më të rëndësishëm që ndikojnë në këto ndryshime si te burrat ashtu edhe te gratë,” tha Dr Xiaotao Shen, një ish-studiues postdoktoral në shkollën mjekësore në Stanford dhe autori i parë i studimit i cili tani është i bazuar në Universitetin Teknologjik Nanyang të Singaporit.
Vala e parë e ndryshimeve përfshinte molekula të lidhura me sëmundjet kardiovaskulare dhe aftësinë për të metabolizuar kafeinën, alkoolin dhe lipidet. Vala e dytë e ndryshimeve përfshinte molekula të përfshira në rregullimin e imunitetit, metabolizmin e karbohidrateve dhe funksionin e veshkave. Molekulat e lidhura me plakjen e lëkurës dhe muskujve ndryshuan në të dyja pikat kohore. Hulumtimet e mëparshme sugjeruan se një rritje e mëvonshme e plakjes mund të ndodhë rreth moshës 78 vjeç, por studimi i fundit nuk mund ta konfirmonte këtë sepse pjesëmarrësit më të vjetër ishin 75 vjeç.
Lexoni edhe: Një e treta e popullsisë së botës nuk bën mjaftueshëm ushtrime fizike
Modeli përputhet me provat e mëparshme se rreziku i shumë sëmundjeve të lidhura me moshën nuk rritet në mënyrë graduale, me rrezikun e Alzheimerit dhe sëmundjeve kardiovaskulare që tregojnë një rritje të madhe pas të 60-ave. Është gjithashtu e mundur që disa nga ndryshimet mund të lidhen me stilin e jetës ose faktorët e sjelljes . Për shembull, ndryshimi në metabolizmin e alkoolit mund të rezultojë nga një rritje e konsumit në mesin e të 40-ave të njerëzve, e cila mund të jetë një periudhë stresuese e jetës.
Gjetjet mund të ndihmojnë në synimin e ndërhyrjeve, të tilla si rritja e ushtrimeve gjatë periudhave të humbjes më të shpejtë të muskujve, thanë autorët. “Unë besoj shumë se ne duhet të përpiqemi të rregullojmë stilin e jetës tonë ndërsa jemi ende të shëndetshëm,” tha Snyder.
