Vitin e kaluar, një sipërfaqe më e madhe se India u dogj nga zjarret në mbarë botën. Zjarret pyjore po bëhen gjithnjë e më të shpeshta, më të mëdha dhe më shkatërruese në të gjithë globin, dhe ndryshimet klimatike janë identifikuar si arsyeja kryesore e përshkallëzimit të tyre.
Raporti i dytë vjetor State of Wildfires, zbulon se midis marsit 2024 dhe shkurtit 2025, 3.7 milionë kilometra katrorë tokë dhe 100 milionë njerëz janë prekur nga zjarret në botë.
Kjo korrespondon me një sipërfaqe më të madhe se India dhe vendos në rrezik pasuri dhe infrastrukturë me vlerë 183 miliardë euro.
Çfarë i bën pyjet më të ndezshme?
Sipas raportit, ndryshimet klimatike jo vetëm që po krijojnë kushte më të rrezikshme për zjarre, por po ndikojnë gjithashtu në mënyrën se si rritet dhe thahet vegjetacioni, duke ofruar më shumë “karburant” për flakët.
Në Amerikën e Jugut, rajoni Pantanal-Chiquitano përjetoi zjarre 35 herë më të mëdha sesa do të ishin në një botë pa ngrohje të shkaktuar nga njerëzit, thuhet në raport.
“Zjarret vdekjeprurëse në Los Anxheles në janar ishin dy herë më të mundshme dhe dogjën një sipërfaqe 25 herë më të madhe sesa do të ndodhte në mungesë të ngrohjes globale të shkaktuar nga njerëzit”, tha bashkautor Hamish Clarke, nga Universiteti i Melburnit.
Pothuajse asnjë pjesë e botës nuk i shpëtoi përkeqësimit të dëmeve nga zjarret.
Në vendin e autorëve, Australi, më shumë se 1,000 zjarre të mëdha dogjën rreth 470,000 hektarë në perëndim të vendit, ndërsa më shumë se 5 milionë hektarë u dogjën në qendër të Australisë.
Zjarre rekord u shënuan gjithashtu në pjesë të Amazonës dhe Kongos, duke çliruar miliarda tonë dioksid karboni.
Vetëm Amazonia përjetoi sezonin e saj më shkatërrues të zjarreve në mbi dy dekada, pavarësisht nga ngadalësimi i shpyllëzimit. Vitin e kaluar, zjarret prekën 3.3 milionë hektarë në rajon dhe çliruan sasi dioksidi karboni sa një shtet i tërë, sipas një studimi të fundit nga Qendra e Përbashkët Kërkimore e Komisionit Evropian (JRC).
As Evropa nuk i ka shpëtuar këtij trendi.
Deri në korrik 2025, valët e të nxehtit, thatësira dhe menaxhimi i dobët i pyjeve kishin djegur 232,000 hektarë tokë – përafërsisht sa madhësia e Luksemburgut – ndërsa Evropa Jugore, në veçanti, po përballet me sezone gjithnjë e më intensive zjarresh.
Pasoja globale për njerëzit dhe ekosistemet
Pasojat e zjarreve të nxitura nga ndryshimet klimatike shkojnë shumë përtej shkatërrimit të menjëhershëm që ato shkaktojnë.
Sipas një studimi të ri të botuar këtë javë në revistën Nature, pyjet tropikale të shiut në Queensland, Australi, janë bërë të parat në botë që kanë kaluar nga thithës karboni në burim emetimi.
Studiuesit analizuan 49 vite të dhënash nga 20 zona dhe zbuluan se karboni po çlirohet sepse pemët po vdesin dhe dekompozohen më shpejt sesa mund të zëvendësohen.
Ata theksojnë se ajri më i thatë dhe temperaturat në rritje janë shkaqet kryesore të këtij ndryshimi. Këto kushte kanë vënë trupat dhe degët e pemëve nën stres të paparë, duke minuar aftësinë e tyre për të depozituar gazra serrë.
Shkencëtarët paralajmërojnë se mbrojtja dhe rikthimi i këtyre ekosistemeve është më urgjente se kurrë, pasi kombinimi i temperaturave më të larta, thatësirave të zgjatura dhe vegjetacionit më të ndezshëm kërcënon njëkohësisht biodiversitetin dhe aftësinë e planetit për të thithur karbonin.
“Po dëshmojmë efektet e ndryshimeve klimatike që po shpalosen në shkallë ekstreme në të gjithë botën,” tha Clarke, duke shtuar një notë optimizmi:“Ndërsa e ardhmja duket sfiduese, raporti thekson se ende nuk është vonë për të vepruar.”
