Trajtimi i sëmundjes së mëlçisë yndyrore me dietë 

Shkruar nga Michael Greger MD FACLM 

Cilat janë tre burimet e dhjamit në mëlçi, në sëmundjen e mëlçisë yndyrore dhe si mund ta eliminojmë atë?

Mëlçia e yndyrosur jo nga alkoli (NAFLD) është tani sëmundja kronike më e shpeshtë e mëlçisë, pjesërisht falë epidemisë sonë të obezitetit, dhe shihet edhe tek fëmijët. afërsisht 70-80% e fëmijëve obezë mund të kenë NAFLD.” Pse na intereson? Sepse një mëlçi yndyrore mund të përparojë në hepatit yndyror, i cili mund të shkaktojë shenja dhe cirrozë të mëlçisë, dhe cirroza është mjaft e keqe, por mund të shkaktojë edhe zhvillimin e kancerit të mëlçisë.

Cili është burimi i yndyrës në mëlçi në sëmundjen e mëlçisë yndyrore? Ekzistojnë tre burime kryesore: sheqeri i tepërt në dietën tonë, yndyra e tepërt në dietën tonë dhe yndyra që derdhet nga teprica e yndyrës e trupit tonë.

Si e dimë që sheqeri i tepërt në dietë është i dëmshëm? Sepse është vënë në provë. Kur adoleshentët me sëmundje të mëlçisë yndyrore u caktuan rastësisht në një dietë të ulët në sheqerna të lirë (që do të thotë një dietë e ulët në sheqer të shtuar dhe pije me sheqer), ata përjetuan një përmirësim të ndjeshëm brenda tetë javësh. Duke pasur parasysh këto të dhëna të reja, një editorial i revistës për mëlçinë tregonte se “mund të bëhet një argument i fortë ku përtej çdo periudhe pasigurie në lidhje me efektet e dëmshme të konsumit të tepërt të sheqerit dhe se tani duhet të veprojmë mbi bazën e të dhënave të shumta në dispozicion për të informuar publikun për rreziqet shëndetësore të ngrënies së tepërt të sheqerit”.

Nga e dimë që yndyra e tepërt dietike është e dëmshme? Sepse edhe ajo është vënë në provë. Kur njerëzit u caktuan rastësisht në një dietë me pak yndyrë ose një dietë me shumë yndyrë me të njëjtin numër kalorish, brenda vetëm dy javësh, yndyra në mëlçi e atyre që ndoqën dietën me pak yndyrë u ul me 20 përqind, ndërsa u rrit me 35 përqind te pjesëmarrësit që morën të njëjtin numër kalorish, por në një dietë me shumë yndyrë.

Në dietën me pak yndyrë, nivelet e insulinës ranë rreth 15 përqind, dhe në dietën me shumë yndyrë, nivelet e insulinës u rritën rreth 15 përqind. Mbështetësit e dietave me pak karbohidrate dhe ketogjenike shpesh flasin për mënyrën se si duhet të hamë më shumë yndyrë dhe më pak karbohidrate për të mbajtur nivelet e insulinës të ulëta, por ndodh krejt e kundërta kur vihet në provë. Një vakt i vetëm me shumë yndyrë jo vetëm që rrit yndyrën e mëlçisë, por edhe rezistencën ndaj insulinës. Brenda katër orësh, ndjeshmëria e të gjithë trupit tonë ndaj insulinës mund të bjerë me 25 %, kështu që trupi ynë duhet të prodhojë shumë më tepër insulinë. Siç shkruan editoriali shoqërues: “Një dozë e vetme yndyre është shumë e fortë.”

Pra, për të ndihmuar në parandalimin ose trajtimin e sëmundjes së mëlçisë yndyrore, pacientët duhet të kufizojnë ose shmangin ngrënien e ushqimeve të pasura me yndyrna. Ndërsa nevojiten gjithmonë prova klinike më afatgjata , “bazuar në provat aktuale, ne do të rekomandonim një dietë të ulët në yndyrna, veçanërisht në acide yndyrore të ngopura, dhe të ulët në karbohidrate të rafinuara, veçanërisht duke zvogëluar konsumin e pijeve të gazuara… pasi këta faktorë ushqyes mund të luajnë një rol kyç në NAFLD”. Pra, kjo do të thotë një dietë e ulët në mish, produkte qumështi, pije të dëmshme dhe karbohidrate të rafinuara, veçanërisht pije të gazuara. Yndyra e ngopur nuk është vetëm “më e dëmshme metabolikisht për mëlçinë e njeriut sesa yndyra e pangopur”, por yndyra e ngopur është më e dëmshme se sheqeri i pastër. Çfarë ndodhi kur pjesëmarrësit në studim u ushqyen me 1,000 kalori yndyre të ngopura (si djathi dhe vaji i kokosit), yndyra të pangopura (si arrat dhe vaji i ullirit) ose sheqer (si pijet e gazuara dhe karamelet)? Mbi-ngrënia e 1,000 kalorive në ditë nga çdo gjë nuk është e mirë për ne, por yndyra e ngopur rriti yndyrën e mëlçisë me 55 përqind, dukshëm më shumë se yndyrat e pangopura, me karamelet që vinin midis të dyjave.

Pra, “edhe pse humbja e peshës është e dobishme në NAFLD, disa dieta të njohura që shkaktojnë humbje peshe mund ta shkaktojnë ose ta përkeqësojnë këtë sëmundje dhe për këtë arsye të shkaktojnë rezistencë ndaj insulinës, siç janë dietat me shumë pak karbohidrate dhe shumë yndyrë.” Në të kundërt, “dietat e shëndetshme me bazë bimore shoqërohen me rrezik më të ulët të NAFLD dhe profil më të favorshëm të testeve të funksionit të mëlçisë.” Konsumi i bishtajoreve (fasule, bizele të ndara, qiqra dhe thjerrëza), për shembull, shoqërohet me një rrezik më të ulët të mëlçisë yndyrore, deri në 65 përqind më të ulëta shanse nga ngrënia e më shumë fasuleve.

Në studimin e mëparshëm, studiuesit nuk po shqyrtonin njerëzit që hanin dieta të bazuara vetëm në bimë, por pak a shumë. Më e vështirë është të studiohen ata që hanë dieta plotësisht pa mish, pasi ata aktualisht përfaqësojnë vetëm një segment të vogël të popullsisë amerikane. Por çfarë ndodh me amerikanët me prejardhje indiane? Aziatikët e Jugut, individë me origjinë nga nënkontinenti indian, janë “një nga grupet etnike me rritjen më të shpejtë në Shtetet e Bashkuara” dhe duket se i ruajnë kryesisht dietat e tyre, me afërsisht të njëjtën përqindje vegjetariane si në Indi – gati 40 përqind. Ne e dimë që në Indi, ngrënësit e mishit janë në rrezik dukshëm më të lartë të sëmundjes së mëlçisë yndyrore. Është e njëjta gjë në Tajvan, me vegjetarianët në rrezik dukshëm më të ulët të mëlçisë yndyrore. Madje edhe vegjetarianët që u prekën kishin dukshëm më pak shenja të mëlçisë. Të dhënat e tyre sugjerojnë se “zëvendësimi i një porcioni soje me një porcion mishi ose peshku shoqërohej me 12%-13% rritje të rrezikut” – të kesh një porcion të vetëm mishi në vend të sojës rrit rrezikun e mëlçisë yndyrore.

Lexo edhe: Pesë këshilla për të luftuar lodhjen dhe përmirësuar gjumin

Po në Shtetet e Bashkuara? Të ngrënit një dietë vegjetariane shoqërohej me të qenit më i dobët dhe me sheqerna në gjak më të mirë, kolesterol më të mirë dhe më pak se gjysmën e shanseve për sëmundje të mëlçisë yndyrore. A është shkak-pasojë? Duhet ta vëmë në provë. Në një përpjekje për të përmbysur sëmundjen inflamatore të zorrëve të një pacienti me mëlçi yndyrore me një dietë me bazë bimore, studiuesit zbuluan se inflamacioni i mëlçisë së tyre ishte përmirësuar ndjeshëm, por ata gjithashtu humbën rreth nëntë paund në 11 ditët e para, falë të ngrënit shëndetshëm, kështu që është e vështirë të dallohen efektet specifike të dietës më vete. Në fakt, duhet të jemi të kujdesshëm në lidhje me humbjen e shpejtë të peshës, sepse e gjithë ajo yndyrë shtesë që zbërthehet mund të vërshojë në qarkullimin e gjakut dhe ndonjëherë t’i përkeqësojë gjërat. Pra, për individët me sëmundje të mëlçisë yndyrore, humbja e rreth tre paund në javë mund të jetë më e sigurt.

Edhe pse një dietë me bazë bimore ende nuk është vënë siç duhet në provë klinike të rastësishme për sëmundjen e mëlçisë yndyrore, do të thoja se ajo është ende dieta më e mirë për këtë sëmundje, dhe kjo nuk bazohet në një raport të vetëm rasti, por në faktin se sëmundja kardiovaskulare, jo dështimi i mëlçisë, është shkaku më i zakonshëm i vdekjes tek pacientët me sëmundje të mëlçisë yndyrore. Dhe ne kemi prova të kontrolluara të rastësishme që vërtetojnë se një dietë e shëndetshme me bazë bimore dhe programe jetese mund të përmbysin sëmundjet e zemrës dhe të hapin arteriet pa ilaçe, kirurgji ose stenta. Po, pacientët me sëmundje të mëlçisë yndyrore dhe hepatit yndyror “mund të zhvillojnë përfundimisht cirrozë [të mëlçisë], por vetëm nëse nuk vdesin më parë nga sëmundjet kardiovaskulare”.

Shënim i mjekut:

Lexo edhe: 5 Ushqime që shkaktojnë probleme me hormonet – Këshillat që ju duhen

Ka disa ushqime specifike që mund të ndihmojnë gjithashtu. Shikoni videot e mia në postimet përkatëse më poshtë.

Nëse sheqeri i tepërt është kaq i dëmshëm. Shikoni nëse fruktoza është e dëmshme, çfarë ndodh me frutat? Sa fruta duhet të konsumojmë?