Përparimet e shpejta në inteligjencën artificiale gjatë vitit të kaluar kanë nxitur optimizëm të madh për të ardhmen. Megjithatë, ndërsa hyjmë në vitin 2025, ka shenja se ritmi i zhvillimit të AI mund të ngadalësohet.
Që nga viti 2023, perceptimi i përgjithshëm ka qenë se revolucioni i AI do të nxisë produktivitetin dhe rritjen ekonomike, duke sjellë transformime të jashtëzakonshme teknologjike. Sipas PwC, AI pritet të kontribuojë me gati 16 trilion dollarë në ekonominë globale deri në vitin 2030, një rritje prej 14%. Një studim nga Erik Brynjolfsson, Danielle Li dhe Lindsey R. Raymond vlerëson se AI gjeneruese mund të rrisë produktivitetin mesatarisht me 14%, ndërsa për punonjësit e rinj dhe me kualifikim të ulët kjo shifër arrin deri në 34%.
Njoftimet e fundit nga Google dhe OpenAI duket se e mbështesin këtë narrativë. Çipi kuantik Willow i Google, për shembull, është raportuar se ka përfunduar një llogaritje që superkompjuterët më të fuqishëm do ta kryenin për dhjetë septiliona vjet, brenda vetëm pesë minutash. Ndërkohë, modeli i ri GPT-4o i OpenAI shënon një tjetër hap përpara drejt “inteligjencës së përgjithshme artificiale”—një pikë kyçe ku AI mund të tejkalojë aftësitë njohëse njerëzore.
Megjithatë, ka disa arsye për të besuar se AI mund të përballet me sfida të mëdha në vitin 2025:
1. Kthimet e pasigurta për investitorët
Ndërsa investimet në AI kanë qenë masive, shqetësimet për kthimet financiare po rriten. Kostot për zhvillimin e modeleve të avancuara janë jashtëzakonisht të larta. Trajnimi i GPT-4 i OpenAI kushtoi mbi 100 milionë dollarë, ndërsa modelet e ardhshme mund të kërkojnë mbi 1 miliard dollarë. Për të justifikuar këto investime, kompanitë duhet të gjenerojnë të ardhura të konsiderueshme, por deri më tani, tregu nuk ka arritur t’i mbulojë këto shpenzime.
Në vitin 2024, investimet e kapitalit sipërmarrës në startup-et e AI në SHBA arritën një rekord prej 97 miliardë dollarësh. Por, edhe liderët e industrisë si OpenAI po përballen me vështirësi për të gjeneruar fitime të qëndrueshme. Analizat sugjerojnë se një investim prej 100 miliardë dollarësh do të kërkonte të ardhura vjetore prej të paktën 50 miliardë dollarësh për të siguruar kthime të pranueshme. Megjithatë, i gjithë sektori i AI gjeneron vetëm rreth 12 miliardë dollarë të ardhura, me OpenAI që mbulon afërsisht 4 miliardë dollarë. Në mungesë të një “aplikacioni vrasës” për të cilin klientët janë të gatshëm të paguajnë shuma të mëdha, një pjesë e investimeve mund të rezultojë e humbur, duke çuar në një rënie të investimeve të mëtejshme.
2. Kufizimet energjetike
Kërkesat e mëdha për energji mund të bëhen një pengesë serioze për zgjerimin e AI. Sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë, deri në vitin 2026, qendrat e të dhënave që mbështesin AI do të konsumojnë rreth 1000 teravat-orë energji në vit, më shumë se e gjithë energjia elektrike dhe gazi i konsumuar nga Mbretëria e Bashkuar në 2023. Gartner parashikon se deri në vitin 2027, 40% e qendrave ekzistuese të të dhënave mund të hasin kufizime të rëndësishme për shkak të mungesës së furnizimit me energji.
3. Kufi të teknologjisë dhe mungesa e të dhënave
Ndërkohë që modelet e AI bëhen gjithnjë e më të sofistikuara, sfidat për gjetjen e të dhënave të reja për t’i trajnuar po shtohen. Deri më tani, LLM-të janë mbështetur në burime të tilla si artikuj lajmesh, punime akademike dhe postime në mediat sociale. Por furnizimi me të dhëna të reja dhe me cilësi të lartë është i kufizuar, duke e bërë trajnimin e modeleve gjithnjë e më të vështirë dhe të kushtueshëm. Kjo mund të çojë në një ngadalësim të përmirësimeve të modeleve ekzistuese dhe në një rritje të gabimeve të njohura si “halucinacione”.
Përveç kësaj, kufizimet fizike të fuqisë kompjuterike po afrohen. Çipi dy-nanometër i IBM, i lançuar në 2021, përfaqëson një arritje të madhe teknologjike, por gjithashtu ngre pyetjen nëse industria e gjysmëpërçuesve po arrin kufirin e saj natyror në miniaturizim.
Një e ardhme më e larmishme për AI?
Nëse këto tendenca vazhdojnë, vlerësimet aktuale të kompanive të mëdha të AI mund të mos jenë të qëndrueshme. Investimet private në AI tashmë kanë filluar të bien. Sipas të dhënave nga Preqin, firmat e kapitalit sipërmarrës mblodhën vetëm 85 miliardë dollarë në tre tremujorët e parë të 2024, një rënie e ndjeshme nga 136 miliardë dollarë në të njëjtën periudhë të 2023.
Nga ana tjetër, nëse liderët aktualë të industrisë hasin vështirësi, startup-et më të vogla mund të kenë një mundësi për të hyrë në treg dhe për të sfiduar dominimin e gjigantëve të AI. Një konkurrencë më e madhe mund të sjellë më shumë diversitet në inovacion dhe të parandalojë një përqendrim të tepruar të tregut nga gjigantët e teknologjisë si Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia dhe Tesla.
Ndërkohë që AI vazhdon të transformojë botën, është e qartë se rruga përpara nuk është pa sfida. Vitit 2025 mund të jetë një pikë kthese që do të përcaktojë nëse AI do të vazhdojë të rritet me të njëjtin vrull, apo nëse do të përballet me një periudhë të ngadalësimit dhe ristrukturimit.
