Zemërimi është thellësisht i lidhur me rrezikun në mendjet tona. Kjo është ndoshta sepse njerëzit kanë bërë disa gjëra vërtet të tmerrshme ndërsa kanë qënë të zemëruar.
Lexoni më shumë për:
- Më shumë për zemërimin
- Jo çdo zemërim është i keq
- Një rast klinik
- Jini kurioz për zemërimin
- Krijimi i një ndjenje sigurie
- Zotërimi i momentit
1. Më shumë për zemërimin
Zemërimi, së bashku me ankthin, duket se janë një nga emocionet e pakta që ne duhet të “menaxhojmë” kundrejt shijimit, eksplorimit ose thjesht të përjetimit të tyre.
Ne gjithashtu dimë se njerëzit futen në telashe jo sepse ndihen të zemëruar, por sepse sillen ose veprojnë në mënyra të pasigurta. Ne shpesh jemi të shqetësuar, për atë që ndiejnë klientët kur janë të zemëruar, por për atë që do të bëjnë.
Kështu nëse vuani nga shpërthimet e zemërimit ose çështjet e agresionit, ne si psikolog priremi t’i përqendrojmë strategjitë tona të trajtimit në sjelljen e personit. Në fund të fundit, janë sjelljet ato që shkaktojnë dëmin.
Njerëzit shpesh janë aq të frikësuar nga zemërimi i tyre saqë nuk veprojnë sipas tij. Ata kanë frikë se çfarë mund të bëjnë:
- A do të humbasin kontrollin?
- A do të thonë gjëra të dhimbhsme?
- Apo do të kryejnë një krim?
Ata vërtet nuk e dinë. Kështu që ata bëjnë shumë për të mos vepruar.
Në seancat e këshillimit, fillohet me identifikim mënyrash në të cilat zemërimi i personit është mbrojtës. Më pas i ndihmojmë ata ta orientojnë zemërimin e tyre me më shumë aftësi kur ai shfaqet.
2. Jo çdo zemërim është i keq
Të kuptuarit e lidhjes së zemërimit me rrezikun është e rëndësishme, për të ndihmuar një person që po lufton me këtë çështje.
Ja disa situata kur zemërimi është i dobishëm:
- Zemërimi gjithashtu lidhet thellësisht me mbrojtjen e vetes dhe të të dashurve tanë.
- Zemërimi është përdorur në luftë, konflikte dhe mbrojtje vazhdimisht për t’u dhënë njerëzve kurajo, energji dhe motivim kur kanë më shumë nevojë – në situata mbijetese.
- Zemërimi ka ndezur revolucione dhe ka larguar despotët dhe tiranët nga pushteti.
3. Një rast klinik
Si psikolog fillimisht përpiqemi të kuptojmë nësë klientët tanë po përjetojnë llojin e zemërimit që i pengon apo po i fuqizon ata të ndryshojnë diçka për mirë?
Shumica e njerëzve që hyjnë në terapi për ndihmë me menaxhimin e zemërimit ka të ngjarë të kenë përjetuar pasoja të shumta negative për shkak të zemërimit të tyre.
Por disa kanë përjetuar gjithashtu rezultate pozitive. Lexoni më poshtë:
Rasti klinik me çështje të zemërimit
Një klient që ishte një burrë në moshë të mesme, ishte i zemëruar me të atin, sepse e kishte abuzuar tmerrësisht si fëmijë. Zemërimi i tij e detyroi atë të qëndronte larg babait të tij për dekada, kështu që nuk mund të kishte një kërcënim fizik.
Ai kishte frikë se nëse “zbutej” dhe e linte këtë zemërim, ai mund ta linte të atin të kthehej në jetën e tij. Zemërimi i tij përbënte thelbin e vendosmërisë së tij për të mos pasur asnjë kontakt me të atin.
Në rastin e tij, zemërimi i kishte shërbyer një qëllimi tepër të vlefshëm: e mbronte atë nga abuzimi i mëtejshëm nga babai i tij. Dhe gjërat e mëposhtme ishin gjithashtu të vërteta.
- Së pari, ai kishte qenë fizikisht i sigurt për shumë vite tani. Ai jetonte qindra kilometra larg babait të tij dhe ishte shumë më i fortë dhe në gjendje më të mirë fizike se babai i tij.
- Dhe së dyti, ai po lodhej duke u zemëruar kaq shpesh.
Reflektim
Është sfiduese kur takojmë njerëz që kanë përfituar shumë nga zemërimi i tyre. Zemërimi i këtij personi i kishte sjellë atij një ngushëllim, por tani kishte filluar të ndihej limitues.
Që ai të mund të ecë përpara, së pari duhet të kuptonte se nuk kishte nevojë të zemërohej për të mbajtur një kufi të shëndetshëm me të atin. Ai kuptoi se mund ta ruante këtë distancë me qetësi. Ai nuk e kishte parë babanë e tij prej vitesh dhe nuk e kishte në plan.
Përdorëm terapinë konjitive të sjelljes për të ndihmuar në shqyrtimin kritik të besimeve rreth mbrojtjes së zemërimit të tij. A ishte vërtet në rrezik apo ishte i sigurt tani? Kjo e ndihmoi të kuptonte se ishte në një pozicion të mirë dhe mund të pushonte pak.
Sigurisht, ai ende ndihej i zemëruar ndonjëherë për abuzimet e kaluara, por nuk duhej të ishte vazhdimisht në atë gjendje. Jo patjetër duhej të arrinte lehtësim të plotë me gjithçka që i kishte ndodhur,
Ai thjesht duhej të mos zhytej më nga zemërimi i tij për të.
Dhe kur ndjeu se i kthehej zemërimi, ai përdori dialogun e brendshëm të vetëdrejtuar për t’i kujtuar vetes me qetësi se ishte i sigurt.
4. Jini kurioz për zemërimin
Për shkak se ka shumë gjëra që ndodhin nën sipërfaqe kur njerëzit zemërohen, këshilltarët i ndihmojnë klientët të eksplorojnë këto arsye themelore në seancë.
Për shembull:
- Zemërimi mund të rrjedhë nga një histori e gjatë abuzimi.
- Zemërimi i dikujt që përjeton racizëm/bullizëm.
- .Zemërimi që lind në situatat e mbijetesës
- Ndonjëherë njerëzit ndihen të zemëruar pa e ditur pse.
Kështu, struktura dhe historia e zemërimit të dikujt është kritike për të kuptuarit dhe qasjen e psikologut ndaj tij.
Arsyet e zemërimit
Zemërimi lind nga një numër i pafund situatash, por ne mund të paraqesim dy kushte kryesore që shpesh i zemërojnë njerëzit:
- Po ndodh diçka që ata mendojnë se nuk duhet të ndodhë.
- Nuk po ndodh diçka që ata mendojnë se duhet të ndodhë.
Një person që ka probleme me menaxhimin e zemërimit mund të perceptojë kërcënime të shumta në mjedisin e tij. Këto kërcënime duhet të identifikohen:
- A është një person?
- Nje vend?
- Një kujtim?
Shumë kërcënime të perceptuara janë bartur në moshën madhore që nga fëmijëria, por të rriturit shpesh nuk kanë më frikë nga gjërat që i trembnin ata si fëmijë.
5. Krijimi i një ndjenje sigurie
Një nga detyrat kryesore që angazhohen psikologët me një person më çështje të zemërimit, është: vendosja e sigurisë – siguria reale fizike, emocionale dhe shpirtërore.
Njerëzit shpesh jetojnë në situata kronike të pasigurta dhe jo gjithmonë ndihen aq të sigurt sa të heqin dorë nga zemërimi i tyre mbrojtës.
Kur zemërimi është mbrojtës, nuk mund të presim që “njerëzit të heqin armaturën nëse shigjetat ende fluturojnë”.
Kjo është një nga arsyet pse këshillohet ndjekja e terapisë me psikolog, pasi kështu personi gjen një vend të sigurt për të shprehur, kuptuar dhe zgjidhur zemrimin e pakontrrollueshëm.
Aleanca terapeutike luan një rol qendror në krijimin e një ndjenje sigurie.
6. Zotërimi i momentit
Kur besojmë se ne ose të tjerët po na bëhet keq në mënyra të vogla ose të mëdha, zemërimi ynë mund të jetë jashtëzakonisht efektiv për të na dhënë energji për të bërë një ndryshim.
Një klient që është i zemëruar për një çështje të drejtësisë sociale mund të mos ketë nevojë të “menaxhojë” zemërimin. Të kuptuarit e kontekstit të zemërimit, ndikon direkt në trajtimin terapeutik që merr psikologu.
Dhe ne gjithashtu mund të vendosim se sa të mërzitur duam të jemi kur miqtë, familjet dhe kolegët tanë na ofendojnë ose zemërojnë. Ne mund ta përdorim energjinë për të bërë gjithçka që është e nevojshme, e cila mund të përfshijë rivendosjen e kufijve.
Ndonjëherë të ndihmosh një person të rimarrin kontrollin e zemërimit të tyre zbret në ndihmën e tyre për të zotëruar një moment të vogël, por shumë të vështirë.
Disa nga impulset tona më të këqija në momentet e zemërimit zgjasin vetëm për sekonda para se të kalojnë. Të veprosh sipas tyre mund të jetë fatkeqësi, dhe kështu të mos veprosh sipas tyre është një fuqi shumë e madhe.
Ka shumë njerëz që do të kenë një cilësi shumë më të lartë të jetës nëse i ndihmojmë të ndalojnë dhe të përpunojnë situatën përpara se të përcaktojnë nëse dhe si duan t’i përgjigjen ndjenjave të tyre të zemërimit.
Kur ekziston siguria, armatura mbrojtëse e personi të zemërimit mund të hiqet. Me zhdukjen e armaturës, ne si psikologë mund ta shohim më qartë dëmtimin, dhe nga ana tjetër, klienti do të jetë i lirë të ecë nëpër botë më pak i ngarkuar.
Konkluzion
Zemërimi është niveli i sipërfaqes, por nëse gërmon poshtë tij, zakonisht është një ndjenjë e mungesës së kontrollit dhe më poshtë, një ndjenjë frike. Në një farë mënyre vjen deri te ndjenja e mbingarkesës, të ndjerit të pafuqishëm dhe sikur gjithçka është e tepërt.
Zemërimi mund të jetë gjithashtu një “sjellje e mësuar“
Personat të cilët, në moshë të re, kanë qenë dëshmitarë të kujdestarëve, të rriturve apo edhe vëllezërve e motrave që janë zemëruar dhe kanë humbur kontrollin e emocioneve të tyre, mësojnë se kjo është një mënyrë për t’u lidhur, komunikuar, dëgjuar dhe plotësuar nevojat e dikujt.
Për këtë arsye, teknikat e ndërgjegjes dhe rregullimit emocional nga terapia e sjelljes dialektike mund të jenë efektive, sepse ato i kushtohen natyrshëm kësaj përpjekjeje specifike. Terapia konjitive e sjelljes ka qenë gjithashtu e njohur të jetë efektive për të ndihmuar personat të menaxhojnë zemërimin e tyre.
