Romani i traumës është një teknikë terapeutike që ndihmon individin të përballet me të kaluarën e dhimbshme në një mënyrë të sigurt.
Në vend që ta shmangë përvojën traumatike, kjo metodë i jep personit mundësinë ta nxjerrë jashtë, dhe ta zbehë ndikimin e saj përmes shkrimit.
Është një udhëtim i brendshëm, ku fjala e shkruar bëhet mjet shërimi. Përballja e vazhdueshme me kujtimet e vështira shndërrohet në një formë të çlirimit emocional dhe psikologjik.
Para se të kalojmë te teknika, le të shohim disa reagime të zakonshme të personave të traumatizuar. Sjellje që në vend të ndihmës, e përkeqësojnë gjendjen:
- Hyrje: Mendja e plagosur
- Përpjekje për të fshirë përvojën traumatike
- Shmangia e situatave që lidhen me traumën
- Kërkesat për ndihmë, sigurimet dhe ankesat
- Si ndihmon terapia për trajtimin e traumës?
- Romani i traumës
1. Hyrje: Mendja e plagosur
Fjala “traumë” vjen nga greqishtja dhe do të thotë “plagë”.
Qoftë një tërmet, një sulm terrorist, një aksident, dhunë, kushdo që përjeton traumën përjeton një çarje të thellë midis një “para” dhe një “pas”.
“Më parë” ai jetoi në një botë të drejtë dhe kuptimplote. “Më pas”, papritmas, bota nuk është më e sigurt, asgjë nuk është e drejtë dhe e barabartë.
Qeniet njerëzore janë të pajisura “natyrshëm” për të kapërcyer ngjarjet traumatike. Sidoqoftë ndodh që ata që kanë përjetuar një përvojë të këtij lloji nuk janë në gjendje ta kapërcejnë atë në mënyrë spontane. Poashtu mund të zhvillojnë Çrregullimin e Stresit Post-Traumatik.
Një fenomen që, për fat të keq, po ndodh gjithnjë e më shpesh në këtë epokë sulmesh terroriste dhe fatkeqësish natyrore.
Ata që vuajnë nga çrregullimi i stresit post-traumatik torturohen vazhdimisht nga kujtesa e traumës, nga një e kaluar që vazhdon të vërshojë dhe zhytë të tashmen me frikë, dhimbje dhe zemërim, në formën e maktheve, kujtimeve, imazheve, tingujve, aromave, rikthimeve, duke e penguar personin të vazhdojë rrugën e tij drejt së ardhmes.
Përballë kësaj situate të tmerrshme, personi përpiqet të mbrohet me metoda të ndryshme, të cilat ne psikologët i kemi përcaktuar si “reagime përballuese”.
2. Përpjekje për të fshirë përvojën traumatike
Së pari, nën iluzionin se mund të “harrojë” disi traumën e përjetuar dhe të mbajë nën kontroll ndjesitë e frikshme që lidhen me të: personi përpiqet të mos mendojë për atë që ka ndodhur.
Por duke e bërë këtë, ai përjeton situatën paradoksale ku sa më shumë përpiqet të harrojë, aq më shumë përfundon duke kujtuar.
Sipas fjalëve të Michel de Montaigne:
“Asgjë nuk e fikson një gjë aq intensivisht në kujtesë sa dëshira për ta harruar atë”.
3. Shmangia e situatave që lidhen me traumën
Shumica e njerëzve që vuajnë nga PTSD fillojnë të shmangin të gjitha situatat që lidhen me ngjarjen traumatike. Kjo në një përpjekje për të zhdukur çdo gjurmë të saj nga kujtesa e tyre.
Efekti i çdo shmangieje, bën që situatat ose vendet që dikur ishin “neutrale” të përjetohen si të rrezikshme.
Efekti përfundimtar nuk është vetëm rritja e frikës që personi do të donte të ulte. Kjo e bën atë gjithnjë e më mosbesues ndaj aftësive të tij dhe gjithnjë e më të kufizuar në jetën e tij.
4. Kërkesat për ndihmë, sigurimet dhe ankesat
Personi i traumatizuar shpesh i drejtohet ndihmës së të tjerëve.
Ndihmë që mund të variojë nga kërkesa për t’u shoqëruar në vende të konsideruara “të rrezikshme”, tek ajo e të qenit i qetësuar, ngushëlluar ose thjesht i dëgjuar.
Kjo strategji, e cila është gjithmonë efektive në fillim, çon në vend të kësaj në përkeqësimin progresiv të situatës së paaftësisë së personit.
Duke deleguar te të tjerët menaxhimin e efekteve të traumës, përfundon duke krijuar një varësi reale dhe duke ulur akoma më shumë autonominë e tij/saj.
5. Si ndihmon terapia për trajtimin e traumës?
Sesioni i parë me një person që ka përjetuar traumë është i një rëndësie thelbësore për evoluimin e mëvonshëm pozitiv të terapisë.
Ata që kanë pësuar një traumë jetojnë në një situatë emergjente dhe kanë nevojë të dëshpëruar për ndihmë. Por, në të njëjtën kohë, janë të paaftë të bëjnë as ndryshimin më të vogël vetë.
Prandaj, terapisti duhet të jetë në gjendje t’i komunikojë personit të traumatizuar një ndjeshmëri të fortë emocionale “Unë e kuptoj atë që ndjen”.
Në të njëjtën kohë, faktin e të qenit një “teknik i specializuar” që zotëron të gjitha mjetet e nevojshme për ta ndihmuar atë.
Aftësitë komunikuese dhe relacionale të terapistit, veçanërisht gjatë seancës së parë, janë thelbësore për të siguruar që pacienti të vendosë të “besojë dhe të mbështetet”.
6. Romani i traumës
Një nga teknikat terapeutike më efektive për trajtimin e traumës është ajo e quajtur “romani i traumës”.
Personit i kërkohet të shkruajë çdo ditë, në mënyrë të detajuar, të gjitha kujtimet, ndjesitë dhe mendimet e lidhura me përvojën traumatike, pa e rilexuar tekstin më pas.
Shkrimet vendosen në një zarf dhe i dorëzohen psikologut në seancën e ardhshme.
Ndërkohë, ai ndalon së foluri për traumën, duke e kanalizuar gjithë barrën emocionale vetëm në procesin e të shkruarit.
Kjo teknikë ndërhyn në përpjekjen natyrale për të shmangur ose harruar dhimbjen. Duke e shndërruar kujtimin nga diçka e rëndë dhe e errët në diçka që mund të përballohet e më pas të vihet pas.
Me kalimin e ditëve, shkrimi i përditshëm krijon një efekt “mësimi me dhimbjen”. Kjo bën që ngjarja të mos ndjehet më aq e frikshme.
Personi gradualisht distancohet emocionalisht nga ngjarja, duke kaluar nga vuajtja e përhershme në përpunimin e kujtimit.
Dorëzimi i shkrimeve tek psikologu përfaqëson një lloj “riti kalimi”, dhe shumica e personave raportojnë një lehtësim të dukshëm që nga seanca e dytë.
Studimet tregojnë se kjo manovër, në rastet kur zbatohet vazhdimisht.
Mund të çojë në zhdukjen e plotë të simptomave të Çrregullimit të Stresit Post-Traumatik në më shumë se 90% të rasteve, duke e kthyer traumën nga një plagë e hapur në një mbresë që nuk pengon më jetën.
Përmbledhje
Të jetosh me një mendje të plagosur është një përvojë e lodhshme. Shpesh e padukshme për të tjerët, por e pranishme në çdo mendim, ndjesi apo reagim.
Përpjekjet për ta harruar traumën, shmangia e gjithçkaje që e rikujton, apo kërkimi i vazhdueshëm për siguri dhe mirëkuptim janë strategji mbijetese, por jo zgjidhje.
Ato shpesh i thellojnë plagët në vend që t’i mbyllin.
Terapia nuk kërkon ta mohosh dhimbjen, por të kthehesh tek ajo me një qëllim të ri: çlirimin.
Teknika si “romani i traumës” nuk i fshin kujtimet, por i zbusin vrullin e tyre.
Duke ia besuar fjalës së shkruar atë që s’ke mundur ta thuash, trauma nuk e humbet kuptimin, por pushton më pak.
Dhe kështu, hapi pas hapi, fillon të rilidhesh me jetën. Jo siç ishte më parë, por siç mund të jetë tani: me më shumë paqe, fuqi dhe vetëdije.
